Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Мамуты ’сорт сталовых буракоў’ (паст., Сл. ПЗБ; астр., Сцяшк. Сл.). З польск. mamut ’мамант, Elephas primigenius’, якое ўтварыў Людлоф у 1696 г. з якуцк. mamma ’зямля’ (Варш. сл., 2, 870).

Ма́му́хна ’маці’ (Нас., Бяльк., Растарг., Нікан.; маг., Шн.). Рус. пск., смал. ма́му́хна ’тс’, цвяр. ’ласкавы зварот бабулі да ўнучкі’, польск. mamuchna ’маці’. Бел.-польская ізалекса. Менавіта ў бел. і польск. мовах пашыраны суфікс ‑ухн‑а (< прасл. ‑ux‑ъna) пры ўтварэнні пяшчотных назваў жанчын (Слаўскі, SP, 1, 75).

Мамы́ліць ’надуваць губы ад незадавальнення’, мамы́ль ’сярдзіты, з надутымі губамі’ (Нас.). Рус. смал. мамы́лить ’тс’, ’злаваць, крыўдзіцца’, серб.-харв. маму̀љати ’жаваць, есці з закрытым ротам’, чак. му̏мати; му̀млати ’мармытаць’, ’бурчаць’, балг. мамо́ля ’няясна гаварыць’, славен. momljáti ’тс’, ’бурчаць’, чэш. mumlati ’тс’. Гукапераймальнае (Бернекер, 2, 75; Фасмер, 3, 30; Скок, 2, 366–367; БЕР, 3, 633).

Мамыря ’надзьмутая, замкнутая, капрызная асоба’ (Юрч. Фраз. 3). Да мамы́ліць, мамры́ла (гл.). Параўн. таксама мумраць, мы́мря.

Мамычнік ’аўсяніца, мурожніца авечая, Festuca ovina L.’ (маг., Кіс.). З ⁺намычнік, якое да мы́чка1 (гл.), ’звязка льновалакна, падрыхтаваная для пражы’: з аўсяніцы маглі рабіць шчоткі, якімі часалі лён і рыхтавалі мыйку. Параўн. таксама укр. мичка ’аўсяніца’.