Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Ву́стаўка ’ўстаўка з іншага палатна ў кашулі’ (КЭС, лаг.); ’клін, які ўстаўляецца ў пройму рукава’ (Жд., 1); ’устаўка для надточкі кашулі ў плячах’ (Шат., Сакал.; Тарнацкі, Studia); ’вышыўка ў верхняй частцы рукава сарочкі’ (З нар. сл.), ву́стоўка ’гестка’ (петрык., пін., Шатал.). Ад устаўля́ць, гл. уста́ўка ’тс’, пратэза з’явілася, відаць, у выніку перацяжкі націску; параўн. ву́сцілка.

Ву́стрыца (БРС, Байк. і Некр.). Запазычана з рус. у́стрица, якое з галандскага oester, што ўзыходзіць да лац. ostreum з грэч. ὄστρεον ’ракавіна’ (Міклашыч, 228; Фасмер, 4, 173).

Ву́студзень ’дэталь, што звязвае галоўкі саней з капылом’ (КСТ). Гл. вы́студзень ’тс’.

Вусука́ ’сена з забалочанай сенажаці’ (брэсц., Сігеда, вусн. паведамл.). Да асака́ (< осока) з пераходам о > у пад уплывам пратэтычнага в.

Ву́сце ’месца ўпадзення ракі’ (БРС, Сцяшк. МГ, Байк. і Некр.), ву́сьці ’тс’ (КЭС, лаг.), ву́сьця ’тс’ (Грыг.), ву́сьте ’праход у печы’ (Дразд.), вусць ’чалеснікі’ (Сцяшк.), укр. у́стя, рус. у́стье і усть, польск. uście, чэш. ústí, славац. ústie, славен. ústje, серб.-харв. y̏шћe, макед. устие, балг. у́стие. Прасл. *ustьje, вытворнае ад *usta (Брукнер, 596; Махэк₂, 671; Фасмер, 1, 173); параўн. таксама ст.-рус. усто ’вусце ракі’ (Слова аб палку Ігаравым). Поўную лексічную адпаведнасць прасл. *ustьje і лац. ostium (варыянт austium) канстатуюць Порцыг (Членение, 197), Трубачоў (Проспект, 85).

Ву́сцейка бат. (у расліны) (БРС). Калька з рус. у́стьице.

Вусцерка ’рыба, Blicca bjoerkna’ (КТС). Гл. гусцера ’тс’.

Ву́сцілка (БРС), ву́сцелка і высці́лка ’вусцілка’ (КСТ), укр. устілка ’тс’. Ад усціла́ць, высцілаць, гл. сцялі́ць; адносна націску параўн. ву́стаўка.

Вусці́льна ’дзяржанне ў восцях’ (нараўл., Арх. ГУ). Ад восцільно ’тс’; гл. во́сці, з лабіялізацыяй о пад уплывам папярэдняга зычнага.

Ву́сцінка ’адтуліна ў жаку’ (КСТ). Да ву́сце ’тс’ (гл.).