Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Тарні́стар ’каністра’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Праз польск. tornister ’ранец’ з ням. Torníster ’вайсковы ранец’; крыніца ў візант.-грэч. τάγιστρον ’торба для фуражу’ або лац. canistrum ’торба, кошык’. Шляхі запазычання і пасрэдніцтва (чэшскае, венгерскае) застаюцца няяснымі (Махэк₂, 635; Голуб-Ліер, 485; Басай-Сяткоўскі, Słownik, 388). Гл. таксама каністра, кайстра, тайстра.

Тарні́тка ’жалезная бляшанка для збору смалы, прыбітая да хвоі’ (Сцяшк. Сл.), тарні́ткі ’гліняныя конусападобныя чарачкі для збірання смалы пры падсочцы’ (лаг., Полымя, 1970, 12, 129). Няясна; відаць, звязана з папярэднім словам.

Тарні́ца ’церніца (для лёну)’ (вільн., Сл. ПЗБ). Пераробка ў т. зв. простай мове пад польскім уплывам це́рніца ’тс’ (гл.), параўн. та́рліца ’тс’ з польск. tarlica ’тс’.

Тарні́ць ’складаць сена ў гумно’ (Жд. 2), ’складваць, парадкаваць’ (Сцяшк. Сл.). Звязана з тарнава́ць1?

Тарно́ ’чал, вяроўка, якой вадаплаў прымацаваны да берага’ (Ласт.). Відаць, наватвор Ластоўскага на аснове тарнава́ць2 (гл.) па тыпу стырно (гл.), карно́ ’карма’ (Ласт.) і пад.

Тарно́ўка ’тонкая шарсцяная хустка з кветкамі’ (карэліц., Жыв. сл.). Гл. тараноўка.

Тарну́е ’кідае (пра эпілепсію)’ (чэрв., ЛА, 3). Гл. тарнаваць3.

Та́рны ’гульня ў мяч’ (Шпіл.). Няясна.

Тарнэ́піць, прытарнэ́піць ’валачы, несці, везці’ (стаўб., Нар. сл.). Гл. тарнабіць.

Таро́йкацца ’доўга гаварыць, дамаўляцца, спрачацца; валаводзіць, марудзіць, спрачаючыся’ (ТСБМ), ’гутарыць, спрачацца’ (Шат., Варл., Гіл.), ’бавіцца; спрачацца’ (Жд. 3), ’важдацца, займацца’ (паст., Сл. ПЗБ), ’безвынікова мітусіцца па якой-небудзь справе’ (мядз., Нар. словатв.). Экспрэсіўны варыянт таро́кацца ’спрачацца, доўга дамаўляцца’, гл. тарокаць.