Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Абло́й ’шэрань, іней, намаразь’ (Касп.) ад аб‑ліць. Параўн. абліваха ’галалёдзіца, дождж пры тэмпературы замярзання вады, слота’ (БРС, Шат., Янк. I, КЭС).

Абло́нь, аблона, аблонне ’роўнае поле, роўная лугавая прастора’ (БРС, Нас., Бяльк., Гарэц., КТС), польск. błoń, błonia, błonie. Паланізм? Параўн. абалонь, абалона, гл., аднак, лано, улонне. Магчыма, тут наглядаецца кантамінацыя пералічаных слоў. Параўн. блонне.

Аблу́біца, облубица ’простыя сані’ (Шпіл.) да луб (гл.).

Аблу́да1 ’зман, памылка’ (БРС, Яруш., КТС), аблудны (КТС), польск. obłuda (да łudzić ’падманваць’).

Аблу́да2 ’бадзяга’ (драгіч., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.) да блудзіць (гл.).

Аблу́к ’суцэльны ліпавы лубок для скрыні і сценак у сялянскіх калёсах, кладзецца таксама і ў сані’ (Шат.), рус. облук край калёсаў, саней’, славац. obluk ’тс’, чэш. oblouk, польск. obłąk, славен. oblok ’дуга’, серб.-харв. о̀блук, балг. облък ’лука’, да ob‑lǫkъ, гл. лук, лука. Фасмер, 3, 103; Махэк₂, 405–406.

Аблуне́ць ’зрабіцца мляўкім, непаваротлівым’ (КЭС, лаг.). Мабыць, да лунець (гл.).

Аблы́баць ’абкасіць (траву)’ (Яўс.). Ці да лыбаць?

Аблы́жны ’ілжывы, хлуслівы, фальшывы’, аблыжна (Нас., Касп.), аблыжнік ’падхалім’ (КЭС), гл. ілгаць. Рус. облыжный, магчыма, запазычанне з беларускай (аб гэтым сведчыць словаўтваральная і фанетычная структура слова).

Аблы́таць ’апутаць’ (КТС), аблытацца ’звязацца, пасябравацца’ (КЭС). Гл. блытаць.

Абля́дры ’шляя ў хамуце’ (БРС, Нас.) < польск. obladra, oblader ’тс’ < ням. Oberleder ’верхняя скура’ (Карскі, Белорусы, 162; Кюнэ, Poln. 81).