шы́за,
1. Прысл. да шызы.
2. безас. у знач. вык. Пра шэра-блакітны колер паветра дзе‑н. У пакоі было шыза ад дыму.
шызава́ты, ‑ая, ‑ае.
З шызым адценнем, па колеру блізкі да шызага. У суботу падвечар на агародах закурэлі шызаватыя дымкі. Асіпенка. Шызаватая смуга, дамы паружавелі, і Яўген здагадаўся, што ўзыходзіць сонца. Карпаў.
шызагані́я, ‑і, ж.
Шматлікае бясполае размнажэнне ў прасцейшых і некаторых водарасцей.
[Ад грэч. schizō — раздзяляю, расшчапляю і gonē, gonéia — (за)раджэнне.]
шызакры́лы, ‑ая, ‑ае.
Які мае шызыя крылы. За Зоськай, нібы дружная стайка шызакрылых чаек, рушылі і астатнія дзяўчаты. Паслядовіч.
шы́засць, ‑і, ж.
Уласцівасць шызага. Дым усё больш і больш захінаў неба сваёй шызасцю, завалакваў вуліцу. М. Ткачоў.
шызафрэ́нік, ‑а, м.
Разм. Хворы на шызафрэнію.
шызафрэні́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Разм. Жан. да шызафрэнік.
шызафрэні́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шызафрэніі; характэрны для шызафрэніі, для шызафрэніка. Шызафрэнічныя сімптомы.
шызафрэні́я, ‑і, ж.
Цяжкае псіхічнае захворванне, якое суправаджаецца ўстойлівымі зменамі ў псіхіцы, парушэннем звязанасці псіхічных працэсаў, зніжэннем псіхічнай дзейнасці.
[Ад грэч. schizō — раздзяляю, расшчапляю і phrēn — розум.]
шы́зы, ‑ая, ‑ае.
1. Цёмна-шэры з сіняватым адлівам; шэра-блакітны. Воблака шызага дыму паплыло па алешніку. Лынькоў. На змярканні з-за лесу папаўзлі шызыя, змрочныя хмары. Быкаў. Сонна пакружыўшы над шызым кустом вярбы на лузе,.. [вароны] таксама моўчкі разляцеліся ў розныя бакі. Ігнаценка. // З сіняватым адлівам (пра колер скуры). Чырвоны твар Пачулія стаў шызым. Самуйлёнак. Сашунчык ці «Казлянятка» — гэта Аляксандр Пятровіч Казлоў — франт перадпенсійнага ўзросту з шызым носам. Вірня. Першы ўкаціўся ў кабінет Гамбіцкі, нізкі, тоўсты, з галавой-шарам, бліскучым, аж шызым ад частага галення. Шамякін.
2. Як састаўная частка некаторых заалагічных і батанічных назваў. Шызы голуб. Шызая чайка. Шызая плесень.