Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

прэа́мбула, ‑ы, ж.

Кніжн. Уступная частка якога‑н. важнага акта, міжнароднага пагаднення, дагавору. Прэамбула дагавора. Прэамбула камюніке.

[Лац. praeambulum.]

прэвалі́раванне, ‑я, н.

Стан паводле знач. дзеясл. прэваліраваць.

прэвалі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

Кніжн. Мець перавагу; пераважаць.

прэвенты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Кніжн. Які папярэджвае, прадухіляе што‑н.; засцерагальны. Прэвентыўная прышчэпка.

•••

Прэвентыўная вайна гл. вайна.

[Ад лац. praeventus — які папярэджвае, засцерагае.]

прэ́гчы, прагу, пражэш, пражэ; пражом, пражаце, прагуць; пр. прог, прагла і прагла, прагла і прагло; незак., каго-што.

Тое, што і пражыць.

прэ́гчыся, прагуся, пражэшся, пражэцца; пражомся, пражацеся, прагуцца; пр. прогся, прэглася і праглася, прэглася і праглося; незак.

1. Тое, што і пражыцца.

2. Разм. Моцна, прагна імкнуцца да чаго‑н., дамагацца чаго‑н. — Рыгор! Як добра, што мы цябе напаткалі! Павал гэтак прогся цябе ўгледзець! Гартны. // Прыкладаць непамерныя намаганні для дасягнення якой‑н. мэты; высільвацца. — А ты, Наста... — Боганчык ужо не мог змаўчаць, — чаго пражэшся? Законная такая... Пташнікаў.

3. Зал. да прэгчы.

прэдыка́т, ‑а, М ‑каце, м.

1. У логіцы — тое, што ў суджэнні гаворыцца аб прадмеце суджэння; лагічны выказнік.

2. У граматыцы — тое, што і выказнік.

[Лац. praedicatum.]

прэдыкаты́ўнасць, ‑і, ж.

Спец. Уласцівасць прэдыката. Катэгорыя прэдыкатыўнасці.

прэдыкаты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да прэдыката, з’яўляецца прэдыкатам. Прэдыкатыўная функцыя. Прэдыкатыўныя прыслоўі.

прэдыка́цыя, ‑і, ж.

1. У логіцы — вызначэнне, раскрыццё зместу суб’екта прэдыкатам.

2. У граматыцы — устанаўленне прэдыкатыўнай сувязі паміж членамі сказа.