Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

экле́ктык, ‑а, м.

Той, хто схільны да эклектызму, каму ўласцівы эклектызм.

экле́ктыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.

Кніжн. Тое, што і эклектызм.

эклекты́чнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць эклектычнага. Эклектычнасць поглядаў.

эклекты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эклектызму; прасякнуты эклектызмам. Эклектычная філасофія. □ [Тарас] адчуваў, што гэта нават не перакананні, а проста так — медная гульня. Эклектычны набор чужых думак. Шамякін.

экле́р, ‑а, м.

Пірожнае з заварнога цеста з крэмам унутры.

[Фр. éclair.]

эклі́метр, ‑а, м.

Геадэзічны інструмент для вымярэння вуглоў нахілу на мясцовасці.

[Ад грэч. ellkínō — адхіляю і metreō — вымяраю.]

эклі́птыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

У астраноміі — вялікі круг нябеснай сферы, па якім адбываецца бачны гадавы рух Сонца.

[Ад грэч. ékleipsis — зацьменне.]

экліпты́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да экліптыкі. Экліптычная плоскасць.

экло́га, ‑і, ДМ ‑лозе, ж.

Верш аб жыцці пастухоў, падобны на ідылію.

[Лац. ecloga ад грэч. eklogē — выбар.]

экра́н, ‑а, м.

1. Перасоўны шчыт для аховы ад гарачыні ці святла. Паставіць экран ля каліна.

2. Спец. Прыстасаванне з паверхняй, якая адбівае, паглынае ці пераўтварае выпраменьванне розных відаў энергіі з мэтай аховы ад выпраменьвання ці яго выкарыстання. Экран плаціны. Экран паравога катла. □ Упершыню экраны ў дамбах зроблены з торфу і пяску. Галавач. // Паверхня для ўзнаўлення светлавых адбіткаў, сігналаў і пад. Экран радара. □ Павел зірнуў на экран тэлевізара, які паказваў падземную залу ракетадрома, дзе сабраліся ўсе, хто праводзіў іх, хацеў знайсці Валю ў натоўпе, ды не паспеў. Шыцік.

3. Нацягнутая на раму белая тканіна для дэманстрацыя фільмаў, дыяпазітываў і пад. На сцэне — столік, пакрыты чырвоным, крэслы і нават трыбуна. Там вісела ўжо не раз палотнішча экрана. Брыль. У класе ўжо вісіць экран, некалькі хлапчукоў дапамагаюць кінамеханіку перамотваць стужкі. Жычка.

4. перан. Кінамастацтва. Дык дзякуй за тое, мой дружа, Што ты вось ад гэтых бяроз Любоў нашу, вернасць і мужнасць — Усё да экрана данёс. Прыходзька.

•••

Шырокі экран — кінаэкран з павялічаным полем агляду, які набліжае ўспрыйманне фільма да ўмоў рэальнага бачання.

[Фр. écran.]