Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

экс...

Прыстаўка, якая абазначае рух знутры наверх, напрыклад: эксгумацыя, экспатрыяцыя.

[Ад лац. ex — з, ад.]

эксга́ўстар, ‑а, м.

1. Вентылятар для адсмоктвання пылу, газаў, стружак і пад. на прадпрыемстве.

2. Прылада для ўсмоктвання газаў і ўтварэння вакууму ў чым‑н.

[Англ. exhauster ад exhaust — выпампоўваць.]

эксгібіцыяні́зм, ‑у, м.

Палавая ненармальнасць, якая праяўляецца ў публічным выстаўленні палавых органаў з мэтай палавога задавальнення.

[Ад лац. exhibitio — вымаўленне.]

эксгумава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак. і незак., каго-што.

Спец. Зрабіць (рабіць) эксгумацыю. Эксгумаваць труп.

эксгума́цыя, ‑і, ж.

Спец. Даставанне трупа з месца пахавання для судова-медыцынскага даследавання.

[Лац. exhumatio ад ex — з і humus — зямля.]

эксіка́тар, ‑а, м.

Спец. Шкляны таўстасценны прыбор для высушвання ці зберагання рэчыва ў сухім стане, што лёгка паглынае вільгаць з паветра.

[Ад лац. esiccāre — высушваць.]

эксіка́цыя, ‑і, ж.

Спец. Высушванне.

[Лац. exsiccatio.]

экскава́тар, ‑а, м.

Самаходная землярыйная машына для вымання, перамяшчэння і пагрузкі на транспарт грунту, камення і пад. Некалькі дзён запар непадалёку ад кузні ўсё кланяўся экскаватар — выкідваў балотную твань, шырыў азярцо для птушак. Даніленка. Недалёка працаваў экскаватар, рыхтуючы новыя катлаваны для закладкі фундаментаў. Гурскі.

[Англ. excavator ад лац. excavo — дзяўбу.]

экскава́тарны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да экскаватара. Экскаватарны коўш. □ [Вася:] — З нашага сяла адзін я на параходзе служу, а то ўсё больш хлопцы ў калгасе або на экскаватарнай станцыі працуюць. Краўчанка. // Які здабываецца пры дапамозе экскаватара. Экскаватарная распрацоўка. Экскаватарны спосаб здабывання руды.

экскава́таршчык, ‑а, м.

Той, хто працуе на экскаватары. І ён, Грыша, пайшоў шляхам бацькі, пасля школы паступіў на курсы і стаў экскаватаршчыкам, кваліфікаваным будаўніком. Кавалёў.