Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

протадыя́кан, ‑а, м.

Дыякан вышэйшага чыну.

протазаало́гія, ‑і, ж.

Раздзел заалогіі, прысвечаны вывучэнню прасцейшых арганізмаў.

протаіерэ́й, ‑я, м.

Свяшчэннік (іерэй) вышэйшага чыну.

протаплазматы́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пратаплазмы; звязаны з вывучэннем пратаплазмы. Протаплазматычная клетачная тэорыя. // Які складаецца з пратаплазмы.

протапрэсві́тэр, ‑а, м.

Галоўны свяшчэннік у некаторых вялікіх саборах, а ў дарэвалюцыйнай Расіі — у ваенным і прыдворным ведамствах.

про́тар, ‑а, м.

Абл. Востры металічны пруток або іголка са зламаным вушкам для праколвання, прапальвання чаго‑н.; швайка. [Сцяпан] пачаў прачышчаць цыбук прывязаным да капшука драцяным протарам. Крапіва.

про́тары, ‑аў; адз. няма.

Уст. Выдаткі, расходы (звычайна па судовых справах).

про́філь, ‑ю, м.

1. Абрыс, від збоку (твару, прадмета). [Кузьма] убачыў Верын профіль, кароткі нос з роўнай пераносіцай, востры падбародак, акруглы лоб. Дуброўскі. З худым аскетычным тварам, глыбокімі вачамі і густымі сівымі брывамі .. [Гукан] нагадваў у профіль ястраба. Шамякін.

2. Спец. Вертыкальнае (папярочнае або падоўжнае) сячэнне якога‑н. ўчастка, паверхні, прадмета; від, форма чаго‑н. у разрэзе. Профіль канала. Профіль дарогі. Профіль участка зямной паверхні. // Форма папярочнага сячэння пракатнага вырабу; выраб такой формы. Усю змену, пад наглядам Івана, [Змітрок] замацоўваў дэталі, рабіў больш складаныя профілі, чым дагэтуль. Ваданосаў.

3. Сукупнасць асноўных тыповых рыс, якія характарызуюць гаспадарку, прафесію, спецыяльнасць. Профіль прадпрыемства. Профіль інстытута. Спецыяльнасць шырокага профілю.

[Ад іт. profilo — абрыс.]

про́фільны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да профілю (у 1, 2 знач.). Профільны контур. Профільнае сячэнне.

про́халадзь, ‑і, ж.

Абл. Адносны, умераны холад; халадок. Ад балота патыхала прохаладдзю і сырасцю. Колас.