Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

узрыўча́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.

Разм. Выбуховае рэчыва. Дзяўчаты шчасліва вярталіся, прыносячы з-за Дняпра .. новыя шашкі ўзрыўчаткі. Брыль. Згадаю я ўсіх вас пайменна, Для кожнага слова знайду, З кім лавы бурылі адменна, Крышылі ўзрыўчаткай руду. Звонак.

узры́ўшчык, ‑а, м.

Тое, што і узрыўнік.

узрыхле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. узрыхляць — узрыхліць.

узры́хлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад узрыхліць.

узрыхлі́ць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.

Зрабіць рыхлым, разрыхліць. [Маня] ўзрыхліла зямлю, падсыпаўшы ў яе попелу, пракапала неглыбокую ямку і пасадзіла туды сваю скараспелку. Якімовіч.

узрыхля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да узрыхляць.

узрыхля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да узрыхліць.

узры́ць, ‑рые; зак., што.

Разрыць зямлю лычом (пра жывёл). // Падрываючы, падкопваючы, ускінуць. Трэці выбух узрыў лугавую макрэчу якраз на .. дарозе ў лес. Брыль.

узуа́льны, ‑ая, ‑ае.

Кніжн. Які з’яўляецца узусам, вынікае з узусу; агульнапрыняты.

узурпа́тар, ‑а, м.

Той, хто незаконна захапіў у свае рукі ўладу або прысвоіў сабе чужое права, паўнамоцтва. Слова Міцкевіча было заўсёды блізкае для тых, хто змагаўся і не скараў ганебна галавы перад узурпатарам. Лойка. // Прыгнятальнік. Рабочыя і салдаты паўсталі супраць гнёту ўзурпатараў. «Полымя».

[Лац. usurpator.]