Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

утра́тны, ‑ая, ‑ае.

Стратны. — Багаты які кірмаш, — сказаў Алесь. — Багаты, — адказаў Кастусь. — Толькі ўтратны. Бацька казаў, што летась ледзь прадалі пятую частку ўсяго завезенага. Караткевіч. / у знач. наз. утра́тнае, ‑ага, н. Адзін з гасцей параіў быў праз суд спагнаць з Грамабойчыка ўтратнае. Крапіва. Ужо, каб вяселле раскідаць, трэ было ўтратнае вярнуць. Калюга.

утра́ціць, утрачу, утраціш, утраціць; зак., каго-што.

Разм. Тое, што і страціць. Пацее Яська, чуць не плача, Сказаць штось хоча і баіцца Утраціць гонар, памыліцца. Колас. «Усё мудруе нейкай трасцы, усё яму [Юзіку] трэба не так, як людзі робяць! Нейкі воз сена ўтраціў, не дадуць цяпер», — думаў стары. Крапіва. — Ну, акурат казачны паляшук [дзядзька], што і чорта ашукае, і богу не дадасць, і пана ў лыжцы вады ўтопіць, а свайго не ўтраціць. Лужанін.

утра́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад утраціць.

утрая́, прысл.

У тры разы, утрайне. Бацька ўвесь час ездзіў з канём па заработках.., бо чалавек з канём зарабляў удвая, а то і ўтрая болей, чым адзін. Дамашэвіч. Я стаяла ў вестыбюлі завода, разглядаючы вялізную, утрая большую за газетны аркуш, газету. Савіцкі.

утро́ены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад утроіць.

2. у знач. прым. У тры разы большы; трайны. Утроеная доза.

утро́іцца, утроіцца; зак.

Павялічыў ўтрая, патроіцца.

утро́іць, утрою, утроіш, утроіць; зак. што.

Павялічыць утрая, патроіць.

утро́йванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. утройваць — утроіць.

утро́йвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да утроіцца.

2. Зал. да утройваць.

утро́йваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да утроіць.