Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ампутацы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да ампутацыі, прызначаны для ампутацыі. Ампутацыйны інструмент.

ампута́цыя, ‑і, ж.

Адсячэнне, адняцце якога‑н. органа (звычайна канцавога) пры дапамозе хірургічнай аперацыі. Ампутацыя нагі. Ампутацыя грудной залозы. □ [Кастусь] нядаўна дэмабілізаваўся, прыйшоў «па чыстай» дадому з прычыны ампутацыі правай рукі ніжэй локця. Васілевіч.

[Лац. amputatio — адсячэнне.]

амужы́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Разм. Стаць падобным на мужыка (у 1 знач.) па сваіх поглядах, звычках і пад.

амуле́т, ‑а, М ‑леце, м.

Невялікі прадмет, што носяць на целе як магічны сродак, быццам бы здольны засцерагчы ад няшчасця, хваробы і пад.; талісман.

[Лац. amuletum.]

амулёвы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да омуля. Амулёвая ікра.

амуні́цыя, ‑і, ж.

Рыштунак байца, акрамя зброі і адзення. Трэба, лонданскі грузчык, За партамі сачыць, Каб не даць Амуніцыяй, зброяй грузіць Ні лінкора, Ні баржы ніводнай. Танк. // Больш шырока: адзенне і прылады. Вадалазная амуніцыя. Амуніцыя рыбалова. □ [Наганаў:] Адкуль на табе гэтая нямецкая амуніцыя? Губарэвіч.

•••

Пры поўнай амуніцыі — з усім тым, што баец павінен мець у паходзе.

[Ад фр. amunitionner — забяспечваць рыштункам.]

аму́р, ‑а, м.

У рымскай міфалогіі — бог кахання, якога малявалі ў выглядзе малога хлопчыка з лукам і стрэламі. [Лукавіцын] умеў трымаць сэрца сваё на аброці, прыкрываючы яго ў патрэбныя моманты панцырам практычнага розуму ад небяспечных стрэл амура. Крапіва.

[Фр. Amour — ад лац. Amor.]

аму́раў, ‑рава.

Які належыць амуру. Амурава страла.

аму́рнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Займацца любоўнымі справамі, мець любоўныя адносіны.

аму́рны, ‑ая, ‑ае.

Любоўны. Амурныя справы.