Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

узбо́ўтацца, ‑аецца; зак.

Прыйсці ў рух ад боўтання, перамяшацца (пра вадкасць).

узбо́ўтаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Боўтаючы, перамяшаць паміж сабой часцінкі якой‑н. вадкасці.

узбо́ўтванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. узбоўтваць — узбоўтаць.

узбо́ўтвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да узбоўтацца.

2. Зал. да узбоўтваць.

узбо́ўтваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да узбоўтаць.

узбо́ўтнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да узбоўтваць.

узбо́ч, прысл. і прыназ.

1. прысл. Збоку, на нейкай адлегласці ад чаго‑н. Дзядзька, апусціўшы лейцы, нокнуў на коніка, сам пайшоў па сухім, узбоч. Навуменка. Максім ішоў узбоч, весела махаючы пугай. Шамякін. / З прыназ. «ад» утварае спалучэнне з Р. — Што ты робіш?! — пачуў я ўзбоч ад сябе рэзкі .. голас. Кулакоўскі.

2. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназоўнікам «узбоч» выражае прасторавыя адносіны; ужываецца для ўказання на размяшчэнне каго‑, чаго‑н. у баку каго‑, чаго‑н. Перайшоўшы Стадольскі мост,.. [Шалюта] ўбачыў узбоч дарогі пусты Варановічаў газік. Дуброўскі. Спынілася аўтамашына Узбоч гравейкі, у цяньку. Прануза.

узбо́чына, ‑ы, ж.

Разм. Тое, што і абочына. [Зыгмусь:] — Конь хрумстае траву на ўзбочыне дарогі каля саменькага мяне. Колас. Серабром заігралі мяцёлкі Кавылю на ўзбочынах яру. Беразняк.

узбрае́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. узбройваць — узброіць і узбройвацца — узброіцца.

2. Зброя і боепрыпасы, прызначаныя для вядзення вайны, бою. Вытворчасць узбраення. □ [Камлюк:] — У бой неабходна пусціць усё ўзбраенне. М. Ткачоў.

•••

Гонка ўзбраення гл. гонка.

узбро́енасць, ‑і, ж.

1. Забяспечанасць арміі ўзбраеннем.

2. Забяспечанасць якімі‑н. прыладамі, прыстасаваннямі, матэрыяламі і пад. Тэхнічная ўзброенасць сельскай гаспадаркі.