Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ампі́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да ампіру; у стылі ампір. Ампірная мэбля.

ампліту́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Розніца межаў, паміж якімі змяняецца якая‑н. пераменная велічыня. Амплітуда хістання маятніка. Амплітуда гадавой тэмпературы. Амплітуда крывянога ціску.

[Ад лац. amplitudo — велічыня.]

ампліту́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да амплітуды.

ампліфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак.

Спец. Накапіць (накопліваць) аднародныя. элементы мовы (сінонімы, параўнанні і інш.).

ампліфіка́цыя, ‑і, ж.

Спец. Стылістычны прыём, накапленне аднародных элементаў мовы (сінонімаў, параўнанняў і інш.) для ўзмацнення выразнасці.

[Лац, amplificatio.]

амплуа́, нескл., н.

Пэўнае характэрнае кола роляў, якія выконваюцца акцёрам. Часта пішуць і кажуць, што роля Самахвальскага стаіць убаку, асобна, у маёй творчасці, што яна нібыта не ў маім амплуа. Сяргейчык. // перан. Круг заняткаў каго‑н. [Смірын:] — Дык якое ж ваша амплуа: артапедыя ці судова-медыцынская экспертыза? Алешка.

[Фр. emploi — ужыванне, роля.]

а́мпула, ‑ы, ж.

1. Герметычна запаяная шкляная пасудзіна невялікіх памераў, у якой захоўваюцца ў стэрыльным выглядзе невялікія дозы лякарстваў, крыві і пад. Ампула з вакцынай.

2. Спец. Пухірападобнае расшырэнне розных органаў, якія маюць форму трубкі.

[Лац. ampulla.]

ампутава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад ампутаваць.

2. у знач. прым. Адрэзаны пры хірургічнай аперацыі. Абмацаўшы асцярожна ампутаваную нагу, .. [Цулукідзе] выцер слёзы і ціха загадаў: — Оля, падрыхтуйце да перавязкі. Мележ.

ампутава́цца, ‑туецца; незак.

Зал. да ампутаваць.

ампутава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак. і незак., што.

Зрабіць (рабіць) ампутацыю. І руку і нагу неадкладна трэба было ампутаваць. Васілевіч.