Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

ядзерка, , н.

  1. гл. ядро.

  2. Шарападобнае цельца ўнутры ядра клеткі (спец.).

ядзерны, .

  1. гл. ядро.

  2. Які мае адносіны да працэсаў, што адбываюцца ў атамным ядры, да іх вывучэння і выкарыстання.

    • Я. рэактар.
    • Ядзернае выпрамяненне.
    • Ядзерная зброя.
    • Ядзерная фізіка.
    • Ядзерная рэакцыя (рэакцыя пераўтварэння ядзер атамаў пры іх узаемадзеянні адзін з другім).
  3. Які мае адносіны да ядзернай зброі, да валодання такой зброяй.

    • Ядзерныя запасы.
    • Ядзерныя краіны.

ядзершчык, , м. (разм.).

Спецыяліст па ядзернай фізіцы.

ядловец, , м.

Хваёвы куст, радзей дрэва сямейства кіпарысавых.

|| прым. ядлаўцовы, і ядлоўцавы, .

яднанне, , н.

  1. гл. яднацца, -ць.

  2. Цесная сувязь, якая прыводзіць да адзінства, згуртаванасці.

яднацца, ; незак.

  1. Злучацца, збліжацца, утвараючы адзінае цэлае.

    • Дзве брыгады яднаюцца.
  2. Аб’ядноўвацца, згуртоўвацца для агульных дзеянняў.

    • Народы ядналіся ў барацьбе з агульным ворагам.
  3. Уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны, падтрымліваць сувязь з кім-н.

    • Суседзі яднаюцца.

|| наз. яднанне, .

яднаць, ; незак.

  1. Злучаць, звязваць што-н. з чым-н. пэўным чынам.

    • Я. рэкі каналам.
  2. Злучаць, збліжаць каго-, што-н. з кім-, чым-н., утвараючы адзінае цэлае; змяшчаць, аб’ядноўваць у сабе.

    • Дружная праца, узаемная павага і выручка ядналі сям’ю.
    • Творы пісьменніка яднаюць у сабе нацыянальныя і інтэрнацыянальныя матывы.
  3. Аб’ядноўваць, згуртоўваць для дружных агульных дзеянняў.

    • Рабочы камітэт яднае людзей розных спецыяльнасцей.
  4. Ствараць паміж кім-н. блізкія, сяброўскія адносіны, падтрымліваць цесную сувязь.

    • Нас яднаюць агульныя інтарэсы.

|| наз. яднанне, .

ядок, , м.

  1. Той, хто есць, мае патрэбу ў харчаванні або (звычайна з азначэннем) пра чалавека, які выяўляе пэўныя адносіны да яды.

    • Які я., такі і работнік (з народнага).
  2. Той, хто харчуецца дзе-н. або знаходзіцца дзе-н. на харчовым забеспячэнні.

    • Размеркаваць па едаках.

|| прым. ядоцкі, .

ядомы, .

Прыгодны для спажывання, прыдатны для ежы.

  • Я. грыб.

|| наз. ядомасць, .

ядраны, .

  1. З буйным спелым ядром.

    • Я. арэх.
  2. перан. Які адрозніваецца ў якіх-н. адносінах: здаровы, моцны, мажны (пра чалавека), свежы, чысты (пра паветра, надвор’е), моцны, які настояўся (пра напіткі), пругкі, сакавіты (пра плады, зелень), грубаваты, але яркі і выразны (пра слова, мову і пад.) і т.д.

    • Я. мужчына.
    • Ядранае паветра.
    • Ядранае збожжа.

|| наз. ядранасць, .