Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

калорыя, , ж.

Адзінка вымярэння колькасці цеплыні.

калос, , м. (кніжн.).

  1. Статуя, збудаванне велізарных памераў.

    • К. Радоскі.
  2. перан. Пра каго, што-н. грандыёзнае па сваёй велічыні, значнасці.

    • К. навукі.
    • К. на гліняных нагах (перан. пра што-н. з выгляду велічнае, але слабае, гатовае разваліцца).

калоссе, , н., зб.

Каласы.

  • Ядраным зернем налілося к.

калоцца1, ; незак.

  1. Мець здольнасць калоць (у 1 знач.).

    • Шыпшына колецца.
  2. Наносіць адзін аднаму раны вострай зброяй.

    • К. пікамі.
  3. Мець звычку бадацца (разм.).

    • Каровы колюцца.

  • І хочацца і колецца (разм. жарт.) — пра адначасовае адчуванне жадання і нерашучасці зрабіць што-н.

калоцца2, ; незак.

  1. Паддавацца колцы.

    • Сухое палена добра колецца.
  2. Трэскацца, даваць трэшчыны.

    • Дошкі ад сонца колюцца.

калоць1, ; незак.

  1. Датыкаючыся чым-н. вострым, выклікаць боль.

    • К. іголкай.
    • Цэлы дзень калола пад сэрцам (безас.; перан.).
  2. Рабіць укол, уколы (разм.).

    • Хвораму калолі антыбіётыкі.
  3. каго (што). Забіваць чым-н.вострым.

    • К. свіней.
  4. Біць рагамі, бадаць (разм.).

    • Бедная тая дамова, дзе вала коле карова (прыказка).
  5. перан., каго (што) і без дапаўнення. Рабіць каму-н. колкія заўвагі, папракаць.

    • К. дакорамі.

  • Калоць (у) вочы (разм.) — папікаць, дакараць, сараміць.

  • Праўда вочы коле — прыказка пра нежаданне слухаць непрыемную праўду.

|| зак. закалоць, .

|| аднакр. кальнуць, .

калоць2, ; незак.

Рассякаць, здрабняць на часткі.

  • К. лёд.
  • К. дровы.

|| зак. раскалоць, і пакалоць, .

|| наз. колка, і калонне, .

калоша, , ж.

Частка штаноў, якая надзяваецца на адну нагу; калашына.

калумбарый, , м. (спец.).

Месца, дзе пасля крэмацыі захоўваюцца урны з прахам.

калун, , м.

Цяжкая сякера для колкі дроў.

|| прым. калунны, .