Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

расспявацца, ; зак.

  1. Пачаўшы пець, захапіцца спевамі.

    • Сын расспяваўся.
  2. Крыху паспяваўшы, пачаць спяваць добра.

    • Р. перад канцэртам.

расставіцца, ; зак. (разм.).

Размясціцца, стаўшы на патрэбных месцах у пэўным парадку.

  • Пасуда добра расставілася.

|| незак. расстаўляцца, .

расставіць, ; зак.

  1. Размясціць на патрэбных месцах.

    • Р. кнігі на паліцах.
    • Правільна р. сілы.
  2. Паставіць так, каб павялічылася адлегласць паміж чым-н.

    • Р. ногі.
  3. Рассунуўшы, устанавіць для карыстання што-н. рассоўнае.

    • Р. раскладушку.

|| незак. расстаўляць, .

|| наз. расстаноўка, .

расстайны, .

У паэзіі: які мае адносіны да расстання, звязаны з раставаннем.

  • Расстайныя дарогі.

расстаноўка, , ж.

  1. гл. расставіць.

  2. Парадак у размяшчэнні чаго-н.

    • Правільная р. знакаў прыпынку.
  3. Кароткая паўза пры размове, пры выконванні чаго-н.

    • Чытаць верш з расстаноўкай.

|| прым. расстановачны, .

расстарацца, ; зак.

Вельмі пастарацца для набыцця чаго-н.

расстацца, ; зак.

  1. Пайсці адкуль-н., ад каго-, чаго-н., перастаць бачыцца, разлучыцца, разысціся, развітаўшыся.

    • Р. з сябрамі.
    • Р. назаўсёды.
  2. Адмовіцца ад каго-, чаго-н.

    • Р. з дрэннымі звычкамі.

|| незак. расставацца, .

|| наз. расставанне, і ростань, .

расстраляць, ; зак.

  1. Падвергнуць расстрэлу (у 2 знач.).

    • Р. здрадніка.
  2. Падвергнуць моцнаму абстрэлу з блізкай адлегласці.

    • Р. варожы эшалон з боепрыпасамі.
  3. Зрасходаваць страляючы.

    • Р. усе патроны.

|| незак. расстрэльваць, .

|| наз. расстрэл, і расстрэльванне, .

расстроіцца, ; зак.

  1. Стаць беспарадкавым, страціць правільнасць пастраення.

    • Калона вучняў расстроілася.
  2. Страціць свой лад (пра музычныя інструменты).

    • Цымбалы расстроіліся.
  3. Прыйсці ў заняпад, стаць ненармальным.

    • Гаспадарка расстроілася.
    • Здароўе расстроілася.
  4. Не адбыцца па якой-н. прычыне.

    • Вяселле расстроілася.
  5. Засмуціцца, моцна загараваць.

    • Р. з-за сына.

|| незак. расстройвацца, .

расстроіць, ; зак.

  1. Парушыць парадак, строй чаго-н.

    • Р. калону вучняў.
  2. Парушыць лад, строй (пра музычныя інструменты).

    • Р. скрыпку.
  3. Нанесці ўрон чаму-н., парушыць нармальны ход чаго-н.

    • Р. гаспадарку.
    • Р. здароўе.
  4. Перашкодзіць чаму-н., разладзіць.

  5. Засмуціць, давесці да дрэннага настрою.

    • Расстроіў сын сваімі паводзінамі.

|| незак. расстройваць, .

|| наз. расстройства, .