Акцы́з (Нас.), акцызнік (БРС, Шат., Нас.) запазычана з рускай мовы. Рус. акциз < франц. accise (XVIII ст.) узыходзіць да лац. accisum (да accidere ’падсякаць’) (Шанскі, 1, А, 71–72).
А́кцыя ’прыгода’ (Нас., Байк.), ст.-бел. акция ’акцыя, дзеянне’ (пач. XVII ст.) (Булыка, Запазыч.), польск. akcja (Кюнэ, Poln., 39), якое ў сваю чаргу з лац. actio.
Акшу́ль ’вокліч для адгону жарабят’ (Інстр. III) да акыш, кантамінаванага з адсюль.
Акы́з ’вокліч для адгону коз’ (Грыг.), акызя ’тс’ (КЭС, лаг.). Магчыма, кантамінацыя каза і акыш (гл.). Гл. кыз.
Акы́ч ’вокліч для адгону курэй’ (Дразд.), акыч(а) ’вокліч для адгону авечак’ (Дразд., Сцяшк., Арх. Бяльк.), а кʼіч ’тс’ (КСТ). Гл. акыз і акыш.
Акы́ш ’вокліч для адгону птушак’ (Бяльк., БРС), акыша ’адганяць курэй’ (КТС). Гл. кыш.
Акэ́шкаць ’ачысціць’ (Шат.), няясна, гл. кешкацца ’варушыцца’. Магчыма, запазычанне з балтыйскага. Параўн. літ. kèkšti, keškù ’біць, штурхаць’ і kẽgždalas ’мякіна, высеўкі’. Калі акэшкаць азначала ’ачысціць зерне’, тады два значэнні беларускіх слоў можна аб’яднаць. Фрэнкель, 236, 234.
Ала́дка (БРС, Інстр. I, Гарэц., Касп., КТС, Вешт.), аладчынка ’дзежачка, у якой рашчыняюць цеста на аладкі’ (Янк. I). Укр. оладок, рус. оладья, ст.-рус. оладьꙗ < ст.-грэч. ἐλάδιον < *ἔλαιον ’алей’, Фасмер, Этюды, 134.
Але́, алі ’але, так, толькі’ (Нас., Бяльк.) (гл. алі), укр. але, ст.-рус. али, серб.-харв. а̏ли, славен. ali ’тс’ да а (гл.) і ле (гл.). Параўн. ст.-польск. le ’толькі’, чэш. le ’але, і’, серб.-харв. ље̏ ’толькі, але’ (RHSJ, VI, 234–235). Апошняе, магчыма, яшчэ балта-славянскае: лат. ‑le. Параўн. Траўтман, 153; Мюленбах-Эндзелін, 2, 443; Слаўскі, 1, 24; Саднік-Айцэтмюлер, 1, 2. Параўн. алі.
Алего́рыя, ст.-бел. аллигория (1653), аллигоричный (1627) (Булыка, Запазыч.). Недакладна Крукоўскі, Уплыў, 85, які адносіць гэта слова да новых запазычанняў з рускай мовы. Гл. алягорыя.