Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Прыта́кваць ’падтакваць’ (ТСБМ). Укр. прита́кувати ’тс’, рус. дыял. прита́кивать ’падтрымліваць чые-небудзь учынкі, дзеянні; раіць, угаворваць’, польск. przytakiwać ’падтакваць’, чэш. přitakat ’тс’. Да так (гл.).

*Прыталава́ты, прытолова́тый ’пахілы (пра страху)’ (лун., Шатал.). Да талава́ць ’утрамбоўваць, вытоптваць, утоптваць’ (гл.); у гэтым выпадку, відаць, ’прыціснутая, прыплюснутая (страха)’.

Прытала́ніць ’пашчасціць; пашанцаваць’ (Нас., Байк. і Некр.). Да тала́ніць, патала́ніць (гл.).

Прыталаска́ць ’цягаць за валасы’ (Нас.). Да таласка́ць (гл.).

Прыталачы́ць ’прыбіць штуршкамі’ (Нас.). Да талачы́ць (гл.).

Пры́талка1 ’перакладзіна паміж вушакамі над дзвярамі’ (Нас., Мат. Гродз.), ’бакавы стаяк асады ў вокнах, дзвярах’ (Бяльк.), пры́талака ’перакладзіна паміж вушакамі над дзвярамі’ (Сцяшк., Інстр. 1, Ян.). З рус. при́толка ’драўляная аправа праёма ў сцяне для дзвярэй, вокнаў; дзвярныя вушакі або аконная шуфляда’; ’слуп у сярэдзіне хаты для падтрымання перагародкі’, ’паша, выган’. Звязана з паталок (гл.) (Фасмер, 3, 367; Праабражэнскі, 2, 127).

Прытама́нныя (прытама́нные) ’радня’ (ТС). Укр. притама́нний ’сапраўдны, уласны; родны’, рус. притама́нний, притома́нный ’выразны, дакладны’, дыял. таксама ’сапраўдны; тутэйшы, карэнны’. Слова ўзыходзіць да тур. tamam ’поўнасцю, цалкам, правільна, дакладна’; гл. Корш, AfslPh, 9, 672; Фасмер, 3, 367. У беларускай мове можа быць з украінскай, улічваючы арэал распаўсюджання (гл. ЕСУМ, 4, 580).

Прытано́жыць ’змарыць, стаміць; надакучыць, абрыдзець’ (Ян.). Няясна. Магчыма, кантамінацыя прытамі́ць і абязно́жыць < нага́.

Прытараба́ніць ’прывалачы, прывезці, даставіць (што-небудзь вялікае, цяжкае)’ (ТСБМ, Сцяшк.), ’прымчацца, хутка прыехаць’ (Мат. Гом.). Укр. притараба́нити ’прывалачы, прыцягнуць’, притараба́нитися ’прыцягнуцца, прывалачыся’, рус. дыял. притараба́нить ’прывезці, прынесці што-небудзь цяжкае’. Да тараба́ніць (гл.).

Прытара́ніць ’прынесці, прыцягнуць’ (рагач., Мат. Гом.). Рус. притара́нить ’прынесці, прыцягнуць што-небудзь цяжкае’. Да тара́ніць (гл.).