Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

уліва́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. уліваць — уліць (у 1, 2 знач.).

2. Увядзенне пад скуру або ў вену лекавых раствораў. Уліванне глюкозы.

уліва́цца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да уліцца.

2. Зал. да уліваць (гл. уліць у 1, 2 знач.).

уліва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уліць (у 1, 2 знач.).

улі́к, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. улічыць.

2. Рэгістрацыя асоб, прадметаў і пад. з занясеннем іх у спісы, картатэку (звычайна ў выразах: стаць на ўлік, узяць на ўлік, зняцца з уліку, зняць з уліку, брацца на ўлік і пад.). Прыйшоўшы са школы, [Ніна] да позняга вечара сядзела над кнігамі ўліку. Гроднеў. У райкоме, калі .. [Сяргей] браўся на ўлік, яму прапанавалі пасаду галоўнага агранома райземаддзела. Шахавец. Самалётамі спяшаліся прадстаўнікі ведамстваў, каб знайсці і ўзяць на ўлік маёмасць, якая ўцалела і належала ведамствам да вайны. Карпаў.

уліко́вы, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да ўліку, звязаны з улікам. Уліковая дакументацыя. Уліковая плошча. // Які служыць для ўліку. Прыйшоў з работы Антось, з размаху кінуў на тумбачку свой уліковы сшытак. Кулакоўскі.

уліпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уліпнуць.

улі́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. уліп, ‑ла; зак.

1. Папасці ў што‑н. ліпкае, вязкае, прыстаць да чаго‑н. ліпкага, клейкага. Уліпнуць у смалу.

2. перан. Разм. Трапіць у непрыемнае, нялёгкае становішча; папасціся. — Аднак і ўліплі мы, браткі, з гэтым хлебам... — сказаў нехта з нас. Лынькоў. [Пан Вячорык:] — Дзейнічаць вам [агентам] трэба асцярожна, каб самім не ўліпнуць. Машара.

3. Разм. Шчыльна прытуліцца, прыпасці да чаго‑н. Высокі стары.. так даў Валі дарогу прайсці, што аж уліп плячыма ў сцяну І забраў з яе на сябе траха не ўвесь мел. Чорны. Арцыховіч уліп у зямлю і падрыхтаваўся да стральбы. Алешка.

4. Разм. Добра аблегчы, прыстаць (пра адзенне, абутак). Бот юхтовы — толькі скрып Ад новага бота, Да нагі ён проста ўліп — Чыстая работа. Бялевіч.

•••

Уліпнуць у гісторыю — тое, што і уліпнуць (у 2 знач.).

улітава́нне, ‑я, н.

Уст. Дзеянне паводле знач. дзеясл. улітаваць.

улітава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад улітаваць.

улітава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.

Уст. Тое, што і упаяць.