Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

уло́вісты, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які дае добры ўлоў. Уловістая пара года. Уловісты нерат.

уло́жаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад улажыць.

уло́мак, ‑мка, м. (ужываецца часцей з адмоўем «не» і ў пытальна-клічных сказах).

Слабы, кволы чалавек. [Паляшук:] — Дарма што.. [дзеду] цяпер семдзесят год, а як забушуе часам у хаце Раман, яго сын, стараста наш, то стары, бывае, не вытрымае, возьме яго на рукі, як хлапчанё, і зараз жа ўціхамірыць, хоць Раман і не ўломак. Колас. [Ціток:] — Дзіва што ты заробіш сабе хлеба. Уга. Што ты, уломак які? Лобан. [Лісавета] падумала, што не можа быць, каб яна не ўправілася з гэтым уломкам. Сабаленка.

уло́мвацца, ‑аецца.

Незак. да уламацца.

уло́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уламаць.

уло́мліванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. уломліваць — уламаць.

уло́млівацца, ‑аецца.

Незак. да уламацца.

уло́мліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да уламаць.

уло́нне, ‑я, н.

Тое, што і лона. Але шчыра, помняць яны [вучні] й сёння І запомняць, пэўна, у доўгім часе Тую, што ад матчынага ўлоння Павяла іх смела ў першым класе. Кірэенка. [Алесь] стаў і глядзеў на свет. Дрэвы замерлі. Блішчэла шырокае ўлонне Дняпра. Караткевіч. Мне гэтак тады захацелася ў прастор палёў, на ўлонне сакавітых траў. Сабаленка.

•••

На ўлонні прыроды — тое, што і на лоне прыроды (гл. лона). Сялянскае жыццё — жыццё на ўлонні прыроды. Навуменка.

уло́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм.

1. Папасці ў непрыемнае становішча, бяду.

2. Закахацца ў каго‑н. — Ого, — не сцярпеў Цімка, — ці не ўлопаўся ты ў каго? Каваль.