Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

загрэ́бці 1 і заграбці́ 1, ‑грабу, ‑грабеш, ‑грабе; ‑грабём, ‑грабяце; пр. загроб, ‑грэбла і ‑грабла, ‑грэбла і ‑грабло; зак.

1. Зак. да заграбаць.

2. каго. Разм. Схапіць, арыштаваць; раптоўна забраць куды‑н. [Павал Няміра:] Э, паночку! На той белы білет, што вы мне выклапаталі, ніхто і глядзець не захацеў. Месяцы два таму назад мяне зноў былі загрэблі ў войска. Чорны.

загрэ́бці 2 і заграбці́ 2, ‑грабу, ‑грабеш, ‑грабе; ‑грабём, ‑грабяце; пр. загроб, ‑грэбла і ‑грабла, ‑грэбла і ‑грабло; зак.

Пачаць грэбці, грабці.

загрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак., каму.

Разм. Моцна ўдарыць; агрэць. Загрэць па шыі.

загс, ‑а, м.

Аддзел выканкома, які рэгіструе факты нараджэння, смерці, шлюбу, разводу і пад.

[З пачатковых літар слоў: запіс актаў грамадзянскага стану.]

за́гсаўскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да загса, належыць яму. Загсаўскі работнік. □ У гэтыя дні Зыбін, нарэшце, па ўсіх загсаўскіх законах ажаніўся з Жэняй. Мележ.

загу́ба, ‑ы, ж.

Разм. Гібель, смерць. А пад небам — рой крылаты — Самалётаў цэлы вырай. Як зірнеш, дык ажно люба, Галава аж ходам ходзіць! Во дзе ворагу загуба, Калі ўздумае нам шкодзіць! Купала.

загубі́цца, ‑гублюся, ‑губішся, ‑губіцца; зак.

Разм.

1. Згубіцца, загінуць, прапасці. Чамусьці на ліст не атрымала [Ганна] адказу — пэўна загубіўся. Гартны.

2. Стаць нябачным сярод каго‑, чаго‑н., знікнуць з вачэй. Наталька злілася з гэтым людскім патокам і загубілася ў ім. Колас.

3. перан. Аказацца непрыметным, закінутым сярод чаго‑н. Загубіўся і здаецца закінутым і ўсімі забытым у таежнай глушы невялікі домік пуцявога абходчыка. Васілевіч. Маленькая сонная вёска загубілася ў лесе. С. Александровіч.

загубі́ць, ‑гублю, ‑губіш, ‑губіць; зак., каго-што.

1. Давесці да гібелі, смерці; пагубіць. Загубіць чалавека. □ У калідоры пачуўся дзікі крык гаспадыні: — Эдвар, што ты робіш?! Ты нас усіх загубіш! Маўр.

2. Марна, без карысці патраціць (час, грошы і пад.). Процьму грошай на дарогу марна загубіла. Колас.

•••

Загубіць жыццё чыё — зрабіць няшчасным, бязрадасным чыё‑н. існаванне.

загу́блены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад загубіць.

загугні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак.

Разм. Пачаць гугніць. // Гугнява прагаварыць; прагугніць. «Шпік» тым часам праціснуўся да Змітрака і кпліва загугніў: — Што, праглынуў язык? Бажко.

загугня́віць, ‑няўлю, ‑нявіш, ‑нявіць; зак.

Пачаць гугнявіць. // Гугнява прагаварыць; прагугнявіць. — Ну, памятай, Пятрас! — загугнявіў .. [Парэчкус] і закульгаў перад міліцыянерам. Броўка.