Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

сці́рта, ‑ы, ДМ ‑рце, ж.

1. Вялікі стог сена, саломы або снапоў збожжа і пад., прызначаны для захавання пад адкрытым небам. Непадалёку ад кароўніка ўзвышаліся вялізныя сцірты сена — запасы на зіму. Паслядовіч. Сцірты саломы, падобныя на высокія пясчаныя курганы, адзначалі месцы палявых такоў. Хадкевіч. [Жанчыны] падышлі да льняной сцірты і пачалі памалу брацца за работу. Гроднеў. [Стары Юстынь] уклаў у сцірту апошні сноп, і калі разагнуўся — пацямнела ўваччу. Чарнышэвіч.

2. Куча прадметаў, пакладзеных адзін на адзін. Жаўцеюць высокія сцірты дошак, брусся, апілаваных плашчакоў. Бялевіч. Сцірты сухой цэглы былі складзены на груд[зе] перад вёскай. Чорны. На дрывотніку ляжала сцірта толькі што наколаных дроў. Хведаровіч.

3. Складзены ў штабялі тавар. Гарэлі побач сцірты мяшкоў са збожжам на адкрытай платформе. Лынькоў.

сціртава́льшчык, ‑а, м.

Укладчык сціртаў.

сціртава́льшчыца, ‑ы, ж.

Жан. да сціртавальшчык.

сціртава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. сціртаваць.

сціртава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад сціртаваць.

сціртава́цца, ‑туецца; незак.

Зал. да сціртаваць.

сціртава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.

Складваць у сцірты. Сціртаваць жыта. Сціртаваць сена.

сці́ртавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да сцірты (у 1 знач.).

сціртакла́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Укладчык сцірт; сціртавальшчык.

сціск, ‑у, м.

1. Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. сціскаць — сціснуць.

2. Стан паводле знач. дзеясл. сціскацца — сціснуцца.

3. Цесната, адсутнасць свабоднага месца. Мы дзяліліся задумамі і чыталі пачатыя творы напярэдадні пераезду Чорнага ў доўгачаканую і, як на страшэнны жыллёвы сціск першай пасляваеннай восені, добрую кватэру. Лужанін. // Штурханіна ў натоўпе, таўкатня. Людзі душыліся ў сціску, уцякаючы. Пестрак.