Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зно́шанасць, ‑і, ж.

Уласцівасць зношанага. [Брыгадзіры] гаварылі яшчэ пра зношанасць многіх трактароў, пра аварыі. Хадкевіч.

зно́шаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад знасіць.

2. у знач. прым. Які прыйшоў у непрыгоднасць ад доўгай носкі (пра абутак, адзенне). — А гэта вось боты старыя, — кажа бацька, выцягнуўшы з мяшка зношаныя са збітымі абцасамі, ссохлыя боты. Галавач. // Спец. Які прыйшоў у непрыгоднасць ад доўгай работы (пра машыну, механізм і пад.).

3. перан.; у знач. прым. Разм. Без часу састарэлы; спрацаваны. Лугавы зразумеў — білася зношанае старое сэрца. Даніленка.

зно́швальнасць, ‑і, ж.

Спец. Страта якасцей, псаванне чаго‑н. пры выкарыстанні. Зношвальнасць абсталявання.

зно́шванне 1, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. зношваць ​1 — знасіць ​1 і стан паводле знач. дзеясл. зношвацца — знасіцца. Зношванне адзення. Зношванне дэталей машын.

зно́шванне 2, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. зношваць ​2 — знесці ​1 (у 1 знач.).

зно́швацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да знасіцца.

2. Зал. да зношваць ​1.

зно́шваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да знасіць ​1.

зно́шваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да знесці ​1.

знудзе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм. Тое, што і знудзіцца.

знудзі́цца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.

Нудзячыся, сумуючы па кім‑, чым‑н., змучыцца, стаміцца. З кожным крокам Віця ўсё мацней адчуваў, як знудзіўся ён за гэты час па маці, па роднай вёсцы. Корзун.

знудзі́ць, ‑дзіць; безас. зак.

Зрабіцца блага; вырваць ​2. Ад алею і ладану знудзіць можа. Лужанін.

знутры́, прысл.

1. З унутранай часткі, з сярэдзіны чаго‑н. Знутры раздаюцца галасы. // З унутранага боку; унутры чаго‑н. Дзверы лёгка адчыняюцца .. Я зачыняю іх, закладваю знутры на завалу. Асіпенка. [Борух з жонкай] жылі .. у маленькай хатцы, знутры і знадворку аблепленай глінай. Бядуля.

2. у знач. прыназ. з Р. Ужываецца пры абазначэнні прадмета, з унутранага боку якога распаўсюджваецца дзеянне. — Паравоз узарваны знутры топкі, значыць міна была падкінута ў топку. Лынькоў.