злучэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. злучаць 1 — злучыць 1 і злучацца — злучыцца.
2. Тое, што злучае што‑н.; месца, дзе злучана што‑н. — Па сцежках і па дарозе пастаўлены дазоры .. На злучэнні дарог, у даліне, — ручны кулямёт. Самуйлёнак.
3. Вялікая вайсковая адзінка (брыгада, дывізія, корпус і пад.). Танкавыя злучэнні. Партызанскае злучэнне.
4. Рэчыва, малекула якога складаецца з атамаў некалькіх элементаў. Хімічнае злучэнне. Кіслароднае злучэнне.
5. Спосаб сувязі самастойных раўнапраўных слоў або сказаў. Сказы звязваюцца па спосабу злучэння і падпарадкавання.
злу́шчвацца, ‑аецца; незак.
1. Незак. да злушчыцца.
2. Зал. да злушчваць.
злу́шчваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да злушчыць.
злу́шчыцца, ‑шчыцца; зак.
Ачысціцца, аддзяліцца (пра шкарлупіны, верхні слой чаго‑н.).
злу́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., што.
1. Ачысціць, аддзяліць верхні слой чаго‑н. Злушчыць шкарлупіну з яйца.
2. З’есці, разгрызаючы шкарлупіну. Злушчыў поўную жменю гарбузікаў.
злы, ‑ая, ‑ое.
1. Поўны пачуцця злосці, варожасці, нядобразычлівасці; злосны. Злы чалавек. □ [Галя з мужам] злую мачыху з яе дачкою больш да сябе і на парог не пускалі. Якімовіч. // Які выражае злосць. Злыя вочы. □ Увесь натоўп, што сабраўся тут, праводзіў.. жанчыну зняважлівымі, злымі позіркамі. Няхай. // Сярдзіты на каго‑н. Злы на ўсіх і на самога сябе за такі зварот справы, Васіль увесь тыдзень працягаўся .. нудны і маркотны. Гартны. // Прасякнуты злосцю, нядобразычлівасцю. Іван здагадаўся аб яго злых намерах. Ваданосаў.
2. Сярдзіты, куслівы, злосны (пра жывёл). Злы сабака.
3. Які прычыняе, тоіць у сабе зло. Смерць дзяцей, хвароба злая Тут знайшлі прытульны кут. Колас.
4. Суровы, цяжкі. Злая гадзіна. Злая доля. □ Думкі пра сына былі цяпер адзіным апірышчам .. [Антонавай] душы, у гэты злы і брыдкі час яго жыцця. Чорны.
5. Ужываецца для абазначэння вышэйшай ступені якой‑н. якасці, дзеяння, стану і пад., выражанага назоўнікам. Злы мароз. □ Абветраны злымі вятрамі.., бурат.. аб’язджае незлічоную атару і цягне бясконцую стэпавую песню. Корбан. // Вельмі напружаны, інтэнсіўны. Не знайшлі таго акопа, Дзе я ляжаў пад злым агнём. Прыходзька.
•••
Злы геній гл. геній.
Злы дух гл. дух.
Злыя языкі гл. язык.
злы́беда, ‑ы, ДМ ‑дзе; Р мн. злыбед; ж.
Разм. Бяда, ліха. Ігналя.. стараўся прыпамінаць, якую гэта асабістую непрыемнасць ён у мінулы дзень перажыў, якую злыбеду, што вось душыць яго і цяпер. Бядуля.
злы́га́ны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад злыгаць.
злыга́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Звязацца, зблізіцца. [Сцяпан] злыгаўся з нейкім вярбоўшчыкам і .. махнуў аж у Карэлію. Скрыган.
злыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Злучыць, звязаць. [Стаеннікаў] прыемна было злыгаць і правесці па дарозе між ільноў і аўсоў. Ракітны.