Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зла́зіць 1, злажу, злазіш, злазіць.

Незак. да злезці.

зла́зіць 2, злажу, злазіш, злазіць; зак.

1. Узлезшы на што‑н. або спусціўшыся куды‑н., пабыць там і вярнуцца назад. Злазіць на гарышча. Злазіць у склеп.

2. Засунуць куды‑н. руку (рукі), каб узяць што‑н. Гаспадыня злазіла ў кубел, адрэзала лусту сала і каўбасы, выцягнула агурок і ўсё гэта падала Раі. Новікаў.

злайда́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Разм. Стаць лайдаком. Убіўшыся ў лёгкую службу, Пракоп.. злайдачыўся. Вітка.

зла́кавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да злакаў, з’яўляецца злакам. Злакавыя расліны.

2. у знач. наз. зла́кавыя, ‑ых. Тое, што і злакі.

зла́кі, ‑аў; адз. злак, ‑а, м.

Сямейства аднадольных, пераважна травяністых, раслін са сцяблом у форме саломіны і з дробнымі кветкамі, сабранымі ў суквецці (колас, мяцёлку або кісць). Хлебныя злакі — пшаніца, кукуруза, ячмень, жыта, авёс, рыс і інш. Кармавыя злакі — цімафееўка, жытняк і інш.

злама́ны і зло́маны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад зламаць.

2. у знач. прым. Папсаваны, паламаны. Зламаны нож.

злама́цца, зломіцца.

Зак. да ламацца (у 1, 2 і 3 знач.).

злама́ць, зламлю, зломіш, зломіць.

Зак. да ламаць (у 1–5 знач.).

•••

Зламаць сабе галаву — тое, што і скруціць сабе галаву (гл. скруціць).

(Сам) чорт галаву (нагу) зломіць гл. чорт.

зламо́ўны, ‑ая, ‑ае.

Уст. Схільны злосна, з’едліва гаварыць пра каго‑, што‑н. Зламоўны стары.

зламы́снасць, ‑і, ж.

Уласцівасць зламыснага; злосны намер.

зламы́снік, ‑а, м.

Той, хто жадае каму‑н. зла, чыніць зло; злоснік. Я не куру, а тых, хто курыць, лічу зламыснікамі, ворагамі свайго здароўя. Прокша.