Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

землясо́сны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да землясоса, з’яўляецца землясосам. Землясоснае абсталяванне. Землясосны снарад.

землячо́к, ‑чка, м.

Ласк. да зямляк.

земнаво́дны, ‑ая, ‑ае.

1. Прыстасаваны да жыцця ў вадзе і на сушы. Лягушка — земнаводная жывёліна.

2. у знач. наз. земнаво́дныя, ‑ых. Клас пазваночных жывёл, якія жывуць у вадзе і на сушы; амфібіі.

зе́мны,

гл. зямны.

зе́мскі, ‑ая, ‑ае.

Гіст.

1. Агульнадзяржаўны. Земскі сабор.

2. Які меў адносіны да земства. Земскі сход. // Які належаў земству. Земская школа. Земская бальніца. // Які знаходзіўся на службе ў земстве. Земскі ўрач.

3. у знач. наз. зе́мскі, ‑ага, м. Тое, што і земскі начальнік. Як бач зляцелася ўсё вараннё — прыстаў, земскі, суддзя... Якімовіч.

•••

Земскі начальнік гл. начальнік.

земснара́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Плывучы землясосны і землечарпальны снарад для гідратэхнічных работ.

зе́мства, ‑а, н.

Вельмі абмежаванае ў правах мясцовае самакіраванне ў дарэвалюцыйнай Расіі.

зе́мшчына, ‑ы, ж.

Частка Рускай дзяржавы, выдзеленая Іванам IV пасля ўвядзення апрычніны ў тэрыторыю, якая мела асобнае кіраванне.

зензу́бель, ‑я, м.

Спец. Сталярная прылада ў форме гэбля, якой робяць пазы і фальцы ў дошках.

[Ад ням. Simshobel.]

зені́т, ‑у, М ‑ніце, м.

1. Найвышэйшы пункт неба над галавой наглядальніка. Сонца стаяла ў зеніце, і яго праменн[е] падал[а] проста на .. галовы. Шамякін.

2. перан. Вышэйшая ступень, вяршыня развіцця чаго‑н. Зеніт славы.

[Фр. zénith з араб.]