Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

прышыўны́, ‑ая, ‑ое.

Які прышываецца да чаго‑н. Прышыўная манжэта. Прышыўны каўнер.

прышы́цца, ‑шыецца; зак.

Разм. Прымацавацца да чаго‑н. шыццём.

прышы́ць, ‑шыю, ‑шыеш, ‑шые; зак., каго-што.

1. Шыючы, прымацаваць. Прышыць гузік. □ — Не забыцца толькі прышыць бакавую кішэню ў бурносе, — думае Зося, зноў успомніўшы пра грошы. Брыль. [Тамаш:] — Што ж ты без каўняра ходзіш, скажы, няхай табе дома прышыюць. Чорны.

2. Спец. Прымацаваць, прыбіць. Прышыць рэйкі да шпалаў.

3. перан.; што каму. Разм. груб. Несправядліва, ілжыва прыпісаць што‑н., абвінаваціць у чым‑н. — Гэта была памылка, пан афіцэр. Я чалавек маленькі. Мне спрабавалі прышыць тое, чаго я не рабіў. Навуменка. [Станавому прыставу] не падабаецца, што Анцыпік учашчае да Ганны Карлаўны, і ён хоча прышыць настаўніку некаторую долю крамолы. Колас.

4. Разм. Груб. Забіць. [Валенда:] — Дзядок гэты, што тады.. Савецкую ўладу лаяў, — во хто выдаў. Не далі вы мне тады контру гэту прышыць. Асіпенка.

•••

Прышый кабыле хвост — пра каго‑, што‑н. лішняе, непатрэбнае.

прышэ́лец, ‑льца, м.

Прышлы, чужы, не тутэйшы чалавек. Тут [у Канадзе] вельмі многа былых прышэльцаў з усходняй Еўропы. Брыль. — Ого, без дакументаў! — мнагазначна сказаў малады, пільна разглядаючы пакрытыя рубцамі з яшчэ не загоенымі ранамі рукі прышэльца. Лупсякоў. Гаспадар падхапіўся, замітусіўся ля прышэльцаў. Навуменка.

прышэ́птваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што і без дап.

Суправаджаць якое‑н. дзеянне шэптам.

прышэ́рхлы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які зацвярдзеў, прышэрх. // Які прыстаў, прымацаваўся да чаго‑н.; прыкарэлы. [Фельчар] пінцэтам абарваў прышэрхлую да раны падушачку.

прышэ́рхнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. прышэрх, ‑ла; зак.

Разм. Трохі, з паверхні зацвярдзець, падсохнуць. Гразь прышэрхла. // Падсохшы, прыстаць, прымацавацца да чаго‑н.

прышэ́сце, ‑я, н.

Кніжн. Прыход, з’яўленне.

прыяда́цца, ‑аецца.

Незак. да прыесціся.

прыязджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да прыехаць.