прагнаты́чны, ‑ая, ‑ае.
Які вызначаецца прагнатызмам.
прагна́ць, ‑ганю, ‑гоніш, ‑гоніць; зак.
1. каго-што. Прымусіць пайсці адкуль‑н. [Лабановіч] помніць спатканне з незнаёмаю жанчынаю, што ішла да яго, а ён прагнаў яе. Колас. Стары таксама падняўся.., без патрэбы паправіў на стале бялюткі абрус, прагнаў з лавы ката. Васілевіч. // Вызваліць прымусова ад выканання якіх‑н. абавязкаў. [Антаніна Пятроўна:] З завода цябе прагналі, і тут я вінавата. Крапіва. // Прымусіць адступіць (ворага, непрыяцеля). Калі ж прагонім чужаземца, Калі пакінем мы лясы, Случчанка гладзіць зноў красёнцы Ткаць залатыя паясы. Астрэйка.
2. каго-што. Гонячы, прымусіць рухацца ў якім‑н. напрамку праз што‑н., побач з чым‑н. і пад. Па цэнтральнай вуліцы прагналі некалькі чалавек палонных немцаў. Гурскі. — Я табе памагу прагнаць [кароў] паўз грэчку, — сказаў Скуратовіч. Чорны. // Накіроўваючы куды‑н., правесці. Прагнаць плыты.
3. перан.; што. Прымусіць знікнуць; рассеяць, спыніць, пазбавіцца чаго‑н. Думкі зусім прагналі сон. [Якаў] адчыніў свіран і сеў на парозе. Чарнышэвіч. Пачуўся недзе далёка-далёка плач трубы пастуха. Гэты знаёмы і блізкі сэрцу гук прагнаў усе змрочныя думкі. Чарот.
4. што і без дап. Вельмі хутка праехаць, прабегчы якую‑н. адлегласць.
5. што. Хутка рухаючыся або накіроўваючы рух чаго‑н., утварыць пракос, разору і пад. Прагнаць пракос. Прагнаць разору.
6. перан.; што. Разм. Напіцца; наталіць. [Нор] піў і ўсё ніяк не мог прагнаць смагу. Шамякін.
прагні́лы, ‑ая, ‑ае.
Які прагніў. [Сябры] сталі на драўляным, прагнілым мосціку. Пестрак.
прагні́сці і прагні́ць, ‑гніе; зак.
Згнісці, згніць наскрозь. Ужо даўно працякаў дах, прагнілі некаторыя дошкі ў вагоне. Лынькоў. // перан. Дайсці да стану распаду. Стары свет дашчэнту прагніў, струхлеў. Гурскі.
прагно́ены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад прагнаіць.
прагно́з, ‑у, м.
Прадбачанне, прадказанне, заснаванае на пэўных дадзеных. [Вясна] надышла нечакана, насуперак прагнозу, які дало бюро надвор’я. Шамякін. Давяраўся сваёй інтуіцыі і Багдановіч, калі прарочыў будучае Коласу, Бядулі, Гарэцкаму. Але перш за ўсё яго прагнозы абапіраліся на рэальныя факты, на ўласны вопыт. Лойка.
[Грэч. prognōsis.]
прагно́зны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да прагнозу; заснаваны на прагнозе. Прагнозныя карты. // Які вызначаецца на аснове прагнозу. Прагнозныя залежы руды.
прагно́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.
1. Спец. Спосабы складання прагнозаў.
2. Уст. Тое, што і прагноз.
прагну́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад прагнуць.
2. у знач. прым. Які прагнуўся; выгнуты ўніз. Такія хаты з прагнутымі стрэхамі і крывымі акенцамі Ганька бачыла, ідучы ў школу. Васілевіч.