Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

экспанава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад экспанаваць.

экспанава́цца, ‑нуецца; незак.

Зал. да экспанаваць.

экспанава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак. і незак., каго-што.

1. Выставіць (выстаўляць) для агляду, паказаць (паказваць) на выстаўцы.

2. Спец. Падзейнічаць (дзейнічаць) святлом на святлоадчувальны фотаматэрыял (фотапласцінку, фотаплёнку, кінаплёнку).

3. У шахматнай гульні — паставіць (ставіць) фігуру пад удар.

[Ад лац. exponere — выстаўляць, паказваць.]

экспана́т, ‑а, М ‑наце, м.

Прадмет, які выстаўляецца ў музеі або на выстаўцы для агляду. Па рашэнню абкома.. [Міна Азаравіч] разам з экспанатамі музея эвакуіраваўся ў самым пачатку .. [вайны]. Шамякін.

[Ад лац. exponatus — выстаўлены напаказ.]

экспане́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Асоба ці арганізацыя, якая выстаўляе на выстаўцы свае экспанаты. У .. [кірмашы] прымуць удзел 6900 экспанентаў з больш чым 40 краін. «Звязда».

[Ад лац. exponens, exponentis — які выстаўляе напаказ.]

экспано́метр, ‑а, м.

Прылада для вызначэння экспазіцыі (у 3 знач.) пры фота‑, кіназдымцы і фотакапіраванні.

[Ад лац. expono — выстаўляю і metreō — вымяраю.]

экспансі́ўнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць экспансіўнага; нястрыманасць, бурнае праяўленне пачуцця. Гэтая невысокая, хударлявая, але зграбная, з падфарбаванымі рыжымі валасамі, быстрым позіркам і тонкімі вуснамі жанчына рабіла на ўсіх моцнае ўражанне сваёй экспансіўнасцю і рашучым характарам. Рамановіч. І ў той жа час мы чытаем верш [А. Міцкевіча] як нацыянальнае рускае тварэнне, пазнаём непаўторны пушкінскі стыль, пушкінскую экспансіўнасць лірычнага пачуцця. Палітыка.

экспансі́ўны, ‑ая, ‑ае.

Нястрыманы, які бурна выяўляе свае пачуцці. Антось быў значна маладзейшы за свайго субяседніка-суседа. Можа таму і больш экспансіўны ў гутарцы, у думках. Машара. // Узбуджаны, усхваляваны. Экспансіўны голас.

[Фр. expansif.]

экспа́нсія, ‑і, ж.

Пашырэнне сферы ўплыву капіталістычнай дзяржавы ці манапалістычнай групы эканамічнымі ці пазаэканамічнымі метадамі, імкненне да захопу новых тэрыторыя. Імперыялістычная экспансія. Эканамічная экспансія.

[Ад лац. expansio — расшырэнне, распаўсюджанне.]

экспансіяні́зм, ‑у, м.

Імкненне да экспансіі, правядзенне палітыкі экспансіі. Экспансіянізм амерыканскіх імперыялістаў.