Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

захлісну́ць, ‑не; зак., каго-што.

Узняўшыся, заліць (пра ваду, хвалі). Хваля захліснула лодку. // перан. Захапіць, авалодаць, паглынуць (пра пачуцці, падзеі і пад.). Я прамаўчаў, бо ўспамін захліснуў мяне, абудзіў невыразнае, забытае даўно пачуццё замілаванасці да таго цудоўнага дня. Асіпенка. У Марыны з новай сілай падступіла пад сэрца туга па дзецях, захліснула ўсю яе істоту. Шарахоўскі.

захлі́ствацца, ‑аецца; незак.

Зал. да захлістваць.

захлі́стваць, ‑ае.

Незак. да захліснуць.

захло́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць хлопаць. // Хлопнуць некалькі разоў запар; прахлопаць. На дварэ захлопаў крыламі і прапяяў певень. Галавач.

захлусі́цца, ‑хлушуся, ‑хлусішся, ‑хлусіцца; зак.

Разм. Захапіцца хлуснёй; заблытацца ў хлусні.

захлына́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да захлынуцца.

2. Утвараць частыя перарывістыя гукі. У гасцінай захлынаецца гітара, пані Авяліна спявае песню. Бажко.

захлына́ць, ‑ае.

Незак. да захлынуць.

захлыну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

1. Задыхнуцца ад вады, якая набралася ў рот, горла, вушы і пад.; заліцца. Вада віравала, а памагчы не было як і не было чым, каб хоць перарэзаць гужы. Кабыла захлынулася, ледзьве выратаваўся і сам бацька. Скрыган. // Адчуць цяжкасць у дыханні, захапіўшы ў грудзі зашмат паветра. [Таццяна] схапілася рукамі за грудзі і прагна глынула марознае паветра, захлынулася ім. Шамякін. // Задыхнуцца, захлябнуцца ад прыліву пачуццяў, думак і пад. Стары раптам захлынуўся ад жаху, як малое дзіця, убачыўшы так блізка ад сябе варожых салдат. Паслядовіч.

2. перан. Тое, што і захлябнуцца (у 3 знач.). Калі дзот будзе падаўлены, атака можа захлынуцца. Кулакоўскі.

3. перан. Тое, што і захлябнуцца (у 4 знач.). Пятро Мажэйка не чуў ужо, як захлынуўся дот, як партызаны загаспадарылі на «жалезцы». Шахавец.

захлыну́ць, ‑не; зак., каго-што.

Заліць, пакрыць поўнасцю (пра ваду). Паводка захлынула берагі. // перан. Захапіць, паглынуць (пра пачуцці). Гарачая хваля ўдзячнасці і нейкага іншага пачуцця, якому .. [Вася] і назвы не знаходзіў, захлынула яго. Шамякін.

захлю́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Стаць аблітым граззю, вадой і пад.; заплюхацца, запырскацца. Захлюпацца з ног да галавы.