Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

прыка́зны, ‑ая, ‑ае.

Гіст. Які мае адносіны да прыказа.

прыка́зчык, ‑а, м.

Уст.

1. Наёмны служачы ў купца або ў гандлёвай установе, які выконваў даручэнні гандлёвага характару і па даручэнню гаспадара займаўся гандлем у магазіне; прадавец. [Бацька] наймаўся ў лясных купцоў прыказчыкам пры сплавах. Бядуля. — Хоць пару фунтаў [хлеба], Мікалай Ігнатавіч, — папрасіла .. [Ганна] маладога рухавага прыказчыка. Гартны.

2. Служачы ў маёнтку, які кіраваў гаспадаркай памешчыка і выконваў розныя гаспадарчыя даручэнні.

прыка́зчыца, ‑ы, ж.

Уст.

1. Жан. да прыказчык (у 1 знач.).

2. Жонка прыказчыка.

прыка́зчыцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да прыказчыка; такі, як у прыказчыка. Прыказчыцкае месца. Прыказчыцкія манеры.

прыкало́цца, ‑колецца; зак.

Разм. Прымацавацца шпількай, іголкай і пад.

прыкало́ць, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак.

1. што. Прымацаваць што‑н. да чаго‑н. укалоўшы або пры дапамозе шпількі, іголкі і пад. Прыкалоць кветку да валасоў. □ Пасля [салдат] зняў з сваёй пілоткі зорачку, прыкалоў яе хлопцу на кашулю. Гамолка.

2. каго. Забіць або дабіць чым‑н. колючым; закалоць. Прыкалоць кабана. □ Валька, загнаўшы .. [фашыста] ў тупік, прыкалоў штыком. Быкаў.

прыкамандзірава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыкамандзіраваць.

прыкамандзірава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад прыкамандзіраваць.

прыкамандзірава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго.

Прызначыць часова ў чыё‑н. распараджэнне для выканання службовых абавязкаў. Партызанскі доктар Вежнавец, немалады ўжо чалавек, папрасіў Леўчыка прыкамандзіраваць .. [Галю] да шпіталя. Сабаленка.

прыкамандзіро́ўвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да прыкамандзіроўваць.