Verbum

зарыфмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак., што.

Звязаць рыфмаю (радкі верша). Верш атрымаўся баявы, злосны, толькі не ўдавалася зарыфмаваць само прозвішча — фон Крубер. Шахавец.

зарыфмо́ўвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да зарыфмоўваць.

зарыфмо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зарыфмаваць.

зары́цца, ‑рыюся, ‑рыешся, ‑рыецца; зак.

Разм. Закапацца, схавацца ў вырытым паглыбленні або ў чым‑н. сыпкім, рыхлым. Зарыцца ў снег. Зарыцца ў сена. // Схаваць (твар, галаву) у што‑н. мяккае. Зарыцца тварам у падушку.

зары́ць, ‑рыю, ‑рыеш, ‑рые; зак., каго-што.

Разм. Закапаць у падрыхтаваную яму, упадзіну і пад. Ля дарогі магілу капалі І ў ёй камара пахавалі, У сырую зямельку варылі. Багдановіч.

•••

Зарыць носам (зямлю) — паваліўшыся з разгону наперад, моцна ўдарыцца тварам аб зямлю. Мацвей з разгону .. так штурхануў у плечы, што .. [Андрушка] паляцеў потырч і носам варыў. Лобан.

зарэгістрава́цца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; зак.

Запісацца, адзначыцца для ўліку; стаць на ўлік. Зарэгістравацца ў сакратара. // Дакументальна аформіць свой шлюб. Зарэгістравацца ў загсе.

зарэгістрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што.

Запісаць, адзначыць для ўліку, для прыдання законнай сілы і пад.; узяць на ўлік. Зарэгістраваць удзельнічаў нарады. Зарэгістраваць шлюб. Зарэгістраваць падземныя штуршкі.

зарэ́з, ‑у, м.

Спец. Забой жывёлы на мяса. Выбракоўка жывёлы на зарэз.

•••

Да зарэзу — крайне, надзвычайна (патрэбна, неабходна).

зарэ́зацца, ‑рэжуся, ‑рэжашся, ‑рэжацца; зак.

Зарэзаць сябе (нажом, брытвай і пад.). А смерць — пачварная бабуля — Сама зарэжацца касой! Бялевіч.

зарэ́заць, ‑рэжу, ‑рэжаш, ‑рэжа; зак., каго-што.

1. Забіць нажом, кінжалам і пад. Генрык Візэнер спыніў абстрэл, агідліва плюнуў, выцер хустачкай рукі, нібы сам ён уласнымі рукамі зарэзаў усіх гэтых людзей, што засталіся ляжаць на полі. Шамякін. // Забіць на мяса (свойскую жывёліну). Зарэзаць парсюка. // Разм. Загрызці (пра драпежных жывёл). Васіль.. гаварыў, што ў Хвойным воўк сярод белага дня зарэзаў авечку. Мележ.

2. Разм. Зрабіць зарэзку, выемку на чым‑н. Зарэзаць вугал у бервяне.

3. Зрабіць зарэз, надрэз глыбей або далей, чым трэба. Зарэзаць за лінію. □ — А вось ты, браток, — звяртаецца [Дзераш] да аднаго хлапца, што рабіў зарубку шпал, — не гэтак робіш. Вунь глядзі: зарэзаў нажоўкай зашмат. І нахіл у зарубцы не такі зрабіў — не роўны. Трэба ж на адну дваццатую рабіць, як вучыў... Шынклер.

4. перан. Разм. Паставіць у бязвыхаднае становішча, зрабіць непрыемнасць; загубіць. [Баяновіч:] У нас была надзея, што Азорыч Дастане весткі, выручыць з бяды... Зарэзаў ён мяне! Глебка.

5. перан. Разм. Даўшы нізкую ацэнку (твору), не дапусціць да друку. Зарэзаць кнігу. Зарэзаць артыкул. // Паставіць дрэнную адзнаку на экзамене. Зарэзаць на экзаменах.

•••

Без нажа зарэзаць — дапячы каму‑н. прыдзіркамі, папрокамі, загадамі; зрабіць невыносным становішча.

Хоць зарэж(це) — што б там ні было, ні ў якім разе. — Не, і на такі крок я не здольны. Хоць зарэж. Васілевіч.