Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

прашыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.

Шыпець некаторы час. Валодзя, як дамовіўся з Сяргеевым, двойчы прашыпеў, нібы цецярук на таку: «Чу-у-у-у-шы-ы-ы...» Федасеенка. // што і без дап. Сказаць што‑н. шыпячым голасам. — Што, баішся заходзіць? Сорамна? — не сказала, а прашыпела Галіна. Шамякін.

прашы́ты, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад прашыць.

прашы́ўка, ‑і, ДМ ‑шыўцы; Р мн. ‑шывак; ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. прашываць — прашыць (у 1 знач.).

2. Тое, што і прошва. Як золата, там Узыходзіць зара, такой паэтычнай, З прашыўкаю сіняй. Броўка.

3. Спец. Аперацыя апрацоўкі металу спецыяльным інструментам тыпу працяжкі.

4. Спец. Металарэзны інструмент тыпу працяжкі для апрацоўкі скразных адтулін ці паглыбленняў у метале.

прашыўны́, ‑ая, ‑ое.

1. Прашыты наскрозь. Прашыўная падэшва.

2. Забяспечаны прашыўкамі (у 2 знач.). Прашыўныя рукавы.

3. Спец. Які прызначаны, служыць для прашыўкі (у 3 знач.). Прашыўны прэс.

прашы́цца, ‑шыюся, ‑шыешся, ‑шыецца; зак.

Разм. Прайсці, прабрацца з цяжкасцямі праз які‑н. натоўп; праціснуцца. Ганна прашылася да прылаўка і ўзяла адваяваны хлеб. Гартны.

прашы́ць, ‑шыю, ‑шыеш, ‑шые; зак.

1. што. Прапускаючы нітку, дратву і пад. праз што‑н., прышыць, сшыць, зашыць. Прашыць падэшвы. // Зрабіць шво на чым‑н., прастрачыць. Прашыць каўнер.

2. што. Спец. Зрабіць скразную адтуліну ў металічнай дэталі.

3. каго-што. Разм. Прастрэліць (у некалькіх, у многіх месцах). Аўтаматычная чарга прашыла нагу Зоі. Няхай. Кулям сэрца лёс не даў прашыць. Лойка. / у безас. ужыв. Сямёну Неляшу, які жыве насупраць Лобіка, партызанскай куляй прашыла грудзі. Навуменка.

4. і без дап. Шыць некаторы час. Прашыць увесь вечар.

прашэ́нне, ‑я, н.

Уст.

1. Дзеянне паводле дзеясл. прасіць (у 1, 2 знач.).

2. Пісьмовае хадайніцтва аб чым‑н. па афіцыйна ўстаноўленай форме. Падаць прашэнне. □ Назаўтра напісаў Лабановіч прашэнне аб перамяшчэнні і стаў збірацца ў дарогу. Колас.

праэкзаменава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад праэкзаменаваць.

праэкзаменава́цца, ‑нуюся, ‑нуешся, ‑нуецца; зак.

Здаць экзамен.

праэкзаменава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., каго.

1. Прыняць экзамен у каго‑н. Праэкзаменаваць вучняў.

2. і без дап. Экзаменаваць некаторы час.