Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

экстраакуля́рны, ‑ая, ‑ае.

Такі, якому ўласціва бачыць без дапамогі вачэй. Экстраакулярны зрок.

[Ад лац. extra — звыш, па-за і ocuaris — вочны.]

экстраардына́рнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць экстраардынарнага. Экстраардынарнасць учынку.

экстраардына́рны, ‑ая, ‑ае.

Надзвычайны, рэдкі, які выходзіць за межы звычайных з’яў; незвычайны; проціл. ардынарны.

•••

Экстраардынарны прафесар (уст.) — пасада ў навучальнай установе, якую займаў звышштатны прафесар.

[Лац. extraordinarius.]

экстравага́нтнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць экстравагантнага. Гонячыся за рознымі слоўнымі эфектамі і экстравагантнасцю стылю, асобныя паэты падсоўвалі чытачу самую што ні ёсць бяссэнсіцу, фармалістычнае награмаджэнне пустых, звонкіх слоў. Шакун.

2. Экстравагантны ўчынак; незвычайныя паводзіны. — Надзвычайная экстравагантнасць, — вымавіў.. [Захар]. — Не спадзяваўся, скажу шчыра. Але хвалю. Ты не баялася, што я магу цябе не прыняць? Асіпенка.

экстравага́нтны, ‑ая, ‑ае.

Які звяртае на сябе ўвагу сваёй незвычайнасцю, своеасаблівасцю, які разыходзіцца з агульнапрынятымі звычаямі, нормамі. [М. Танку] ў свой час падабаліся некаторыя творы «маладнякоўцаў», у тым ліку асобныя вершы А. Александровіча, нават тыя, у якіх экстравагантны паэт ішоў «з сонцам на нажы». Бугаёў.

[Фр. extravagant.]

экстрагава́нне, ‑я, н.

Спец. Раздзяленне цвёрдых ці вадкіх сумесей пры дапамозе апрацоўкі іх рознымі растваральнікамі.

экстрагава́цца, ‑гуецца; незак.

Зал. да экстрагаваць.

экстрагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак. і незак., што.

Спец. Зрабіць (рабіць) экстракцыю.

[Ад лац. extraho — выцягваю, здабываю.]

экстрады́цыя, ‑і, ж.

Выдача замежнай дзяржаве асобы, якая парушыла законы або ўчыніла злачынства ў адносінах да гэтай дзяржавы.

[Ад лац. ex — па-за і traditio — перадача.]

экстра́кт, ‑у, М ‑кце, м.

1. Рэчыва з раслінных ці жывёльных тканак, якое атрымліваюць пры дапамозе якога‑н. растваральніка; выцяжка. — Шмат карысці дае чалавеку кара яліны, — працягваў сын.. — Яна ўтрымлівае таніды, з якіх здабываюць дубільныя экстракты. Мяжэвіч.

2. перан. Уст. Сціслая перадача зместу, сутнасці якога‑н. дакумента, твора і пад. Экстракт прамовы.

[Ад лац. extractus — выцягнуты, здабыты, атрыманы.]