Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

замо́рскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца за морам. Даўно заморскія краіны Гукнулі ў вырай журавоў. Бялевіч.

2. Прывезены з-за мора, які прыбыў з-за мора. Заморскія госці. Заморскія тавары. □ За сталом він заморскіх крыніца цякла, Бегла музыка ўкруг на паўмілі. Купала. // Замежны, чужаземны, уласцівы чужым краям. Заморская мода.

3. (звычайна ў спалучэнні са словамі «цуд», «дзіва» і пад.). Уст. Пра што‑н. незвычайнае, нябачанае, дзіўнае. Заморскае дзіва. Заморскіх цуды. Заморскі звер.

замо́твацца, ‑аецца; незак.

Зал. да замотваць.

замо́тваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да заматаць ​1.

замо́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. замоўк, ‑ла; зак.

1. Спыніць гаворку, спевы, крык і пад.; змоўкнуць, замаўчаць. Лабановіч замоўк і задумаўся. Колас. — Афіцэр... — ціха шапнуў Міколку дзед і замоўк. Лынькоў. // Спыніць стральбу (пра агнястрэльную зброю). Гарматы замоўклі. □ Грымнуў выбух, і кулямёт замоўк. Курто. // Спыніць перапіску з кім‑н., пераехаць пісаць куды‑н., каму‑н. Не піша сястра, замоўкла.

2. Перастаць гучаць, раздавацца (пра гукі). Даўно адпелі на дварах дайніцы, Замоўклі крыкі, смех, абрыўкі слоў — Скрозь ціха, ціха... Спіць сяло. Лойка.

3. перан. Сціхнуць, замерці; перастаць адчувацца (пра пачуцці). А вось радасць, што цвіце над краем, у юнацкіх сэрцах не замоўкне. Дубоўка.

замо́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад замовіць ​1.

замо́ўчванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. замоўчваць — замаўчаць ​2.

замо́ўчвацца, ‑ваецца; незак.

Зал. да замоўчваць.

замо́ўчваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да замаўчаць ​2.

замо́цны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Занадта моцны. [Палавіна варот] адчынілася павольна і не зарыпела — замоцны быў штуршок. Пестрак.

замо́чак, ‑чка, м.

Памянш. да замок; маленькі замок.