Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

эксплуата́тар, ‑а, м.

Той, хто эксплуатуе працоўных, прысвойвае сабе вынікі чужой працы. Камсамол.. дапамагае партыі будаваць сацыялізм, ва ўсім свеце змагаецца супроць эксплуататараў. Бядуля.

[Фр. exploiteur.]

эксплуата́тарка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Разм. Жан. да эксплуататар.

эксплуата́тарскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эксплуататара. Рэзка адмоўна ставіўся Багушэвіч да эксплуататарскіх класаў, памешчыкаў і буржуазіі, да ўсіх прыгнятальнікаў працоўнага народа. Ларчанка.

эксплуатацы́йнік, ‑а, м.

Той, хто займаецца эксплуатацыяй (у 2 знач.), практычным выкарыстаннем чаго‑н.

эксплуатацы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эксплуатацыі (у 2 знач.). Эксплуатацыйнае выпрабаванне рухавіка. // Які адпавядае патрабаванням эксплуатацыі. Эксплуатацыйная надзейнасць машын. □ Трактар паказаў высокія эксплуатацыйныя якасці пры бездарожжы, на забалочаных участках, у глыбокім снезе. «Маладосць».

эксплуата́цыя, ‑і, ж.

1. Бязвыплатнае прысваенне аднымі людзьмі прадуктаў працы іншых людзей, заснаванае на прыватнай уласнасці на сродкі вытворчасці. [Лаўрыновіч:] — Савецкая ўлада вызваліла сялянскую беднату ад эксплуатацыі і памагла ёй стаць на ногі. Лобан. Сацыялістычны прынцып свабоды і роўнасці ўсіх рас і нацый атрымаў верх над капіталістычным прынцыпам эксплуатацыі і прыгнечання. «Звязда».

2. Пастаяннае, сістэматычнае выкарыстанне (зямлі, яе нетраў, чыгунак, дарог, машын, агрэгатаў і пад.) для якіх‑н. практычных мэт. Эксплуатацыя станкоў. □ У горадзе ўведзена ў эксплуатацыю новая аўтаматычная тэлефонная станцыя на 4 тысячы кропак. «Звязда».

[Фр. exploitation.]

экспо́, нескл., ж.

Сусветная выстаўка (звычайна з лічбай, якая ўказвае год). Экспо–80.

[Скарачэнне фр. слова exposition — выстаўка.]

экспрапрыі́раваны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад экспрапрыіраваць.

экспрапрыі́равацца, ‑руецца; незак.

Зал. да экспрапрыіраваць.

экспрапрыі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., каго-што.

Падвергнуць (падвяргаць) экспрапрыяцыі. Экспрапрыіраваць клас эксплуататараў.