Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

экскава́таршчыца, ‑ы, ж.

Жан. да экскаватаршчык.

экскава́цыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Выманне і перамяшчэнне пароды, грунту і пад. пры дапамозе экскаватара, экскаватарных машын. Экскавацыя залежаў торфу.

2. У медыцыне — паглыбленне.

экскрэме́нты, ‑аў; адз. няма.

Спец. Ператраўленая ежа (кал, мача). Нярэдка адзін з адноркаў іграе ролю «прыбіральні». У ім барсук складвае свае экскрэменты і засыпае іх пяском. «Беларусь».

[Лац. excrementum — выдзяленне.]

экскрэ́ты, ‑аў; адз. няма.

У фізіялогіі — непатрэбныя або шкодныя рэчывы, якія выдзяляюцца арганізмам.

[Лац. excretum.]

экскрэ́цыя, ‑і, ж.

У фізіялогіі — дзейнасць органаў, залоз і пад., накіраваная на вывядзенне з арганізма розных непатрэбных або шкодных рэчываў; выдзяленне.

[Лац. excretio.]

э́кскурс, ‑у, м.

Адхіленне, адступленне ад галоўнай тэмы з мэтай падрабязней высветліць пабочнае пытанне. К. Чорны часта выкарыстоўвае маналогі-споведзі герояў, якія з’яўляюцца своеасаблівымі экскурсамі ў іх біяграфіі. Дзюбайла. Экскурс у гісторыю — гэта зноў жа своеасаблівая падрыхтоўка ў зборніку «Вянок» да так знамянальных у ім слоў «Краю мой родны! Як выкляты богам...». Лойка.

экскурсаво́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Асоба, якая паказвае экскурсантам выстаўленыя для агляду экспанаты ці вядзе іх па выдатных, памятных мясцінах, суправаджаючы наказ неабходнымі тлумачэннямі. Мяркуючы па гаворцы, пытанне, хто будзе правадніком, экскурсаводам, ужо вырашана, — цяпер проста дамаўляюцца пра маршрут. Мележ.

экскурсаво́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да экскурсавода. Экскурсаводныя абавязкі.

экскурса́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Удзельнік экскурсіі (у 1 знач.). Не экскурсантам, а салдатам, Абпаленым агнём баёў, З гранатамі ды аўтаматам На дах рэйхстага я ўзышоў. Прануза.

экскурса́нтка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да экскурсант.