Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ультрамікраско́п, ‑а, м.

Аптычны прыбор для назірання за вельмі дробнымі часцінкамі, якія не бачны ў звычайным мікраскопе.

ультрамо́дны, ‑ая, ‑ае.

Звышмодны. Ультрамодны капялюш.

ультрапра́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які прытрымліваецца крайне правых, рэакцыйных поглядаў; які адносіцца да крайне правых кірункаў. Ультраправыя элементы. Ультраправыя арганізацыі.

2. у знач. наз. ультрапра́выя, ‑ых. Носьбіты крайне правых, рэакцыйных поглядаў, прадстаўнікі крайне правых кірункаў. Ваенізаваныя арганізацыі ультраправых.

ультраструкту́ра, ‑ы, ж.

Вельмі дробная, электронна-мікраскапічная структура (клеткі, храмасомы і пад.). Ультраструктура тканкі.

ультрасуча́снасць, ‑і, ж.

Гранічная сучаснасць; поўная адпаведнасць патрабаванням, густам самага апошняга часу.

ультрасуча́сны, ‑ая, ‑ае.

У вышэйшай ступені сучасны; які адпавядае патрабаванням, густам самага апошняга часу. Ультрасучасныя збудаванні. Ультрасучаснае афармленне выстаўкі.

ультрафі́льтр, ‑а, м.

Фільтр, які не прапускае самых дробных часцінак.

ультрафільтра́цыя, ‑і, ж.

Спец. Прапусканне вадкасці праз паўпранікальную мембрану.

ультрафіяле́тавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да электрамагнітнага выпрамянення, што размяшчаецца ў спектры паміж фіялетавымі і рэнтгенаўскімі прамяпямі. Ультрафіялетавая спектраскапія. Ультрафіялетавая радыяцыя.

ультыма́тум, ‑у, м.

1. Дыпламатычная нота з рашучым катэгарычным патрабаваннем, невыкананне якога пагражае разрывам дыпламатычных адносін і прымяненнем сілы. Часовы ўрад не прыняў і паўторнага ультыматуму. Гурскі.

2. Разм. Катэгарычнае патрабаванне чаго‑н., якое суправаджаецца пагрозай. [Усевалад:] — Вы ставіце мне ультыматум: або працуй так, як мне трэба, або — не гамінай. Скрыган. Мы ўжо ведалі: чуць што не так — доктар адразу ставіць ультыматум. Шамякін.

[Лац. ultimatum.]