Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

сцягня́к, сцегняка, м.

Разм. Тое, што і сцягно. Запрэжаны конь быў высокі, худы, адны косці і скура — з казённым кляймом на сцегняку. Чорны. У Рамана і на плячах і па сцегняках пролежні. .. Варочаюць з боку на бок, мажуць спіртам. Пташнікаў.

сця́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. сцягваць — сцягнуць (у 13 знач.).

2. Р мн. ‑жак. Тое, чым сцягваюць, змацоўваюць. Кладка печы змацоўваецца сцяжкамі з паласавой сталі.

3. Р мн. ‑жак. Частка счэпа чыгуначных вагонаў. Заскрыгаталі сцяжкі ў загонах, зазвінелі буферы. Васілёнак.

сцяжны́, ‑ая, ‑ое.

Спец.

1. Які служыць, прызначаны для сцяжкі. Сцяжны болт.

2. Такі, што замацоўваецца сцяжкай. Падчапілі .. паравоз, рванулі раз і два, аж гулі, напіналіся, як струны, сцяжныя мацаванні. Лынькоў.

сцяжо́к, ‑жка, м.

Тое, што і флажок. У дзяжурным памяшканні Таня яшчэ раз агледзела ліхтарык, падрыхтавала зусім новенькія жоўтыя сцяжкі. Даніленка.

сцяжы́на, ‑ы, ж.

Разм. Сцежка. Дом над ракою знаёмы, Да дому сцяжына. Куляшоў. Хто раз ступіў на сцяжыну творчасці, не сыдзе з яе да канца дзён сваіх, колькі б творчых пакут і расчараванняў не прынесла яна. Звонак.

сцяжы́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Памянш.-ласк. да сцяжына. Іванаў двор густа зарос травою — ад варот да хлява толькі вузкая сцяжынка. Навуменка. — Ідзі, хлопча, — сказаў [Сымон]. .. — Цяпер твае сцяжынкі светлыя: куды хочаш, туды і ідзі. Кулакоўскі.

сцяжэ́лы, ‑ая, ‑ае.

Абл. Ацяжэлы. Шмат з таго помніцца, — возьме калі ды ўсплыве. Вымыюць яго ўспаміны, як рачныя віры выносяць на паверхню ў паводку сцяжэлае палена-камень. Пташнікаў.

сцяжэ́нне, ‑я, н.

У лінгвістыцы — з’ява, пры якой два гукі сцягваюцца ў адзін гук. Сцяжэнне зычных.

сцяжэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.

Абл. Ацяжэць. Доля ты нашая — сумнае жніва, думка пра сноп, што сцяжэе ў руках... Капае званка на сэрца, на нізу горкая песня — сляза жаўрука... Таўлай.

сцяка́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. сцякаць — спячы.