Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

закурэ́цца, ‑эецца; зак.

Пачаць курэцца.

закурэ́ць 1, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.

Пакрыцца сажай; задыміцца ​1. Закурэлі сцены ў асеці. □ — Ты мне, Марынка, як заўсёды, падрыхтуй крыху вады, і я апаласнуся, а то закурэў. Скрыпка. Толькі сёння я заўважыў, як закурэла даўно нячышчанае шкло на лямпе. Карамазаў.

закурэ́ць 2, ‑зе; зак.

Пачаць курэць.

•••

Аж (толькі) пыл закурэў гл. пыл.

закуса́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад закусаць ​1.

закуса́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.

Разм. Змучыць, замучыць укусамі; абкусаць, скусаць. Закусалі камары.

закуса́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць кусаць.

заку́сачная, ‑ай, ж.

Сталоўка, у якой падаюць проста згатаваныя, звычайна халодныя стравы. Закусачная-аўтамат. □ Пачынаецца ў порце абедзенны перапынак. Грузчыкі ідуць у закусачныя, у кафетэрыі. Лынькоў.

заку́сачны, ‑ая, ‑ае.

Які адносіцца да закускі, з’яўляецца закускай (у 2 знач.). Закусачныя вырабы. Закусачная каўбаса. // Прызначаны для закусак. Закусачныя талеркі.

заку́сванне 1, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. закусваць ​1 — закусіць ​1.

заку́сванне 2, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. закусваць ​2 — закусіць ​2.

заку́свацца, ‑аецца; незак.

Зал. да закусваць ​1.

заку́сваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да закусіць ​1.

заку́сваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да закусіць ​2.

закусі́ць 1, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак., што.

1. Заціснуць зубамі. Хлапчук закусіў ніжнюю губу і зірнуў спадылба на бацьку. Пальчэўскі. Зося зрабіла крок наперад, потым закусіла рог хусткі і пачала яшчэ пільней углядацца. Лупсякоў.

2. Разм. Адкусіўшы частку чаго‑н., пакінуць рэшту недаедзенай; надкусіць. Закусіць яблык.

•••

Закусіць цуглі — а) перастаць падпарадкоўвацца (пра каня). Калі пачалі рвацца першыя снарады, Міхасёў конь, спалоханы выбухамі, закусіў цуглі і панёсся, як шалёны, у лес. Машара; б) перан. Ісці напралом, дзейнічаць без аглядкі, ні з чым не лічачыся.

закусі́ць 2, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак.

1. што, чым і без дап. Заесці што‑н. выпітае або з’едзенае. Закусіць горкае салодкім. □ [Кірыла і Тарас] выпілі па чарцы і закусілі цыбуляй. Гурскі.

2. Разм. Крыху паесці, перакусіць (у 2 знач.).

•••

Рукавом закусіць — выпіўшы, нічога не з’есці.