Verbum

прапа́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.

1. Паддацца дзеянню пары, кіпеню і пад. для ачышчэння, размякчэння і пад. // Паддацца дзеянню пары ў лазні (пра чалавека).

2. Парыцца некаторы час (гл. парыцца ў 1–4 знач.).

прапа́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.

1. Падвергнуць дзеянню пары, кіпеню і пад.; апрацаваць парай. Прапарыць дзежку.

2. і без дап. Парыць некаторы час (гл. парыць у 1, 2, 4–8 знач.).

прапа́свіцца, ‑пасецца; зак.

Пасвіцца некаторы час.

прапа́свіць, ‑пасу, ‑пасеш, ‑пасе; ‑пасём, ‑пасяце; пр. прапасвіў, ‑пасвіла; заг. прапасі; зак., каго-што і без дап.

Пасвіць некаторы час. Прапасвіць кароў да вечара.

прапа́сці, ‑паду, ‑падзеш, ‑падзе; ‑падзём, ‑падзяце; пр. прапаў, ‑пала; заг. прападзі; зак.

1. Згубіцца, знікнуць невядома куды (з прычыны крадзяжу, нядбайнасці і пад.). Сума грошай, што прапалі з банка, была вялікая. Чорны. [Хведар:] — У маёнтку, дзе стаіць усё начальства, паперы нейкія прапалі... Чарот.

2. Перастаць з’яўляцца дзе‑н.; знікнуць. Праз які тыдзень Косцік зноў прыйшоў на тое месца. Але грыбоў не было. Кінуўся ён туды-сюды, — прапалі баравікі! С. Александровіч. [Дзед:] — Гэй, Ляксей! Дзе ты прапаў? Пайшлі... Шуцько. // Адправіцца, пайсці куды‑н., не вярнуцца, знікнуць, не даўшы пра сябе знаць. Перад самым вяселлем, адцураўшыся бацькоў, маладая збегла з дому і прапала немаведама дзе. Скрыган. Сам Андрэй вярнуўся з перавязанай шыяй, а Васіль зусім прапаў. Пальчэўскі. // Знікнуць з поля зроку; перастаць быць бачным ці чутным. Пятро ўбачыў стагі. Ён глядзеў на іх, пакуль яны не прапалі з вачэй, — за маркотна-мройным даляглядам. М. Стральцоў. У канцы сяла гукі гармоніка перамяшаліся з сабачым брэхам і прапалі. Лобан.

3. Знікнуць, страціцца. Адразу прапаў, развеяўся спакой, і душа напоўнілася трывогай. Шчарбатаў. Кірэй адчуў яшчэ, як прапаў боль у падбародку і як яго цела лягло на нешта мяккае, мяккае, як пух. Дамашэвіч.

4. Загінуць; памерці. — Пазбавішся кавалка хлеба, прападзеш нізавошта. Шынклер. Так і прапалі абодва браты праз зайздрасць чалавечую. Скрыган. // Загінуць, здохнуць (пра скаціну). [Даміра:] — За два месяцы на калгасных фермах ніводнае парася не прапала. Асіпенка. // Спыніць рост, завянуць, засохнуць (пра расліны). — Ну, пра гэта можна пасля пагаварыць, — заўважыла Маша. — А вось скажыце, Лаўрэн Карпавіч, чаму ў калгасе «Сейбіт» лён прапаў? Гроднеў.

5. Трапіць у цяжкае, бязвыхаднае становішча. — Прапаў!.. — ледзь чутна толькі прамовіў Сяргей і змоўк, апусціўшы нізка галаву... Нікановіч.

6. Прайсці без карысці. Тры з паловай гады падпольнай працы, працы ў самых складаных і цяжкіх умовах, не прапалі дарэмна. Гурскі.

•••

Без вестак прапасці — бясследна знікнуць (пра чалавека).

Пішы прапала гл. пісаць.

Прападзі ты пропадам! — выказванне моцнага раздражнення, злосці з прычыны чаго‑н.

(І) след прапаў гл. след.

прапасці́цца, ‑пашчуся, ‑посцішся, ‑посціцца; зак.

Разм. Доўга посцячы, прагаладацца.

прапасці́ць, ‑пашчу, ‑посціш, ‑посціць; зак.

Разм. Пасціць некаторы час.

прапаўза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да прапаўзці.

прапаўзці́, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. прапоўз, ‑паўзла, ‑паўзло; заг. пранаўзі; зак.

Перамясціцца, прасунуцца паўзком. Праз поле адкрытае, цераз дарогу Разведчыкам трэба прайсці, прапаўзці. Зарыцкі. [Пякарская:] Там, на граніцы, не то, што не пройдзеш, але на жываце не прапаўзеш. Гурскі. // што. Паўзком пераадолець якую‑н. адлегласць. Прапаўзці пяць метраў. □ З паўкіламетра трэба было прапаўзці па голых каменнях. Маўр. // Павольна прасунуцца, перамясціцца (пра сродкі перамяшчэння).

прапа́хлы, ‑ая, ‑ае.

Насычаны якім‑н. пахам. Афанасій мінуў прапахлую жывіцай прасеку. Лукша. Трухановіч сеў ля стала, грабянуў прапахлымі ад бензіну пальцамі сваю непаслухмяную шавялюру. Кулакоўскі.