Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

улу́с, ‑а, м.

1. Уладанне мангольскага хана на тэрыторыі Цэнтральнай Азіі і Усходняй Еўропы.

2. Пасяленне, стойбішча ў народаў Цэнтральнай і Сярэдняй Азіі, Сібіры і ў калмыкаў.

3. У Якуціі да 1926 г. — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка, якая адпавядала раёну.

[Манг.]

улу́сны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да улуса, належыць улусу. Улусны сход. Улусная зямля.

улуча́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да улучыць.

улучы́ць, улучу, улучыш, улучыць; зак.

1. што. Знайсці, выбраць зручны час для чаго‑н. Яшчэ і яшчэ раз высылалі большага хлопчыка глядзець, каб улучыць момант і прарвацца. Гарэцкі. Нарэшце Цярэшка ўлучыў хвіліну і перабег вуліцу. Мікуліч.

2. Цэлячы, папасці ў каго‑, што‑н. [Баба:] — І пачаў Мядзведзь шпурляць з печы падушкі-дзяружкі, каб улучыць па званочку. Брыль.

3. каго. Далучыць да каго‑, чаго‑н. (пра жывёл). Улучыць авечку ў чараду.

ультра...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: крайні, найвышэйшы, які знаходзіцца за межамі чаго‑н., напрыклад: ультракансерватар, ультрамарынавы, ультракароткі.

[Лац. ultra — за межамі, звыш.]

ультрааку́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Галіна навукі і тэхнікі, звязаная з вывучэннем і прымяненнем ультрагуку.

ультрагу́к, ‑у, м.

Спец. Гук, утвораны хістаннямі высокай частаты (не ўспрымаецца вухам чалавека).

ультрагукавы́, ‑ая, ‑ое.

Спец. Які звязаны з ультрагукам, утварае ультрагук. Ультрагукавыя хвалі. // Заснаваны на выкарыстанні ультрагуку. Ультрагукавая тэрапія.

ультракароткахва́левы, ‑ая, ‑ае.

Які працуе на ультракароткіх хвалях. Ультракароткахвалевая радыёстанцыя.

ультракаро́ткі, ‑ая, ‑ае.

Спец. Вельмі кароткі. Ультракароткія радыёхвалі.