Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

чужародны, , ж. (кніжн.).

Чужы, неўласцівы, нехарактэрны для каго-, чаго-н.

  • Эпігонскі класіцызм ва ўмовах Беларусі ўспрымаўся як з’ява чужародная.

|| наз. чужароднасць, .

чужацца, ; незак.

  1. Пазбягаць каго-, чаго-н., цурацца.

    • Родныя не чужаліся яго.
  2. Не праяўляць цікавасці да чаго-н.

    • Крытык не чужаўся гісторыі.

чужы, .

  1. Не ўласны, які належыць каму-н. іншаму, не свой.

    • Чужая кніга.
    • Ч. дом.
    • Не браць чужога (наз.).
  2. Далёкі па сваіх поглядах, інтарэсах ад чаго-н.

  3. Які не з’яўляецца месцам пастаяннага жыхарства. радзімай для каго-н.

    • Чужая старонка.
  4. Не звязаны роднаснымі, сваяцкімі, блізкімі адносінамі.

    • Акрамя брата і сястры тут былі і чужыя людзі.

|| наз. чужасць, .

чужына, , ж.

Няродная, чужая краіна, зямля.

  • Жыць на чужыне.

чужынец, , м.

Чужы, нетутэйшы чалавек; вораг, захопнік.

  • Чужынцаў засмактаў дняпроўскі іл.

|| ж. чужынка, .

|| прым. чужынскі, .

чуйны, (разм.).

  1. Які звяртае на ўсё пільную ўвагу, адольны тонка адчуваць.

    • Чуйнае вуха.
    • Дзеці былі пад чуйным наглядам маці.
  2. Які востра перажывае што-н., рэагуе на што-н.

    • Ч. да чужога гора.
  3. Асцярожны; насцярожаны.

    • Чуйныя крокі.
    • Ч. шолах лісця.
  4. Неглыбокі, чуткі.

    • Ч. сон.
    • Чуйная дрымота.

|| наз. чуйнасць, .

чукчы, , м.

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Чукоцкай і Каракскай аўтаномных акруг, што ўваходзяць у склад Расійскай Федэрацыі.

|| ж. чукчанка, .

|| прым. чукоцкі, .

чуллівы, .

  1. Якому ўласціва ўспрымальнасць знешніх, фізічных раздражненняў.

    • Чуллівыя нервы.
  2. Які здольны ўлавіць нават нязначнае знешняе ўздзеянне.

    • Ч. прыбор.
  3. Здольны да сентыментальнасці, тонкаадчувальны.

    • Чуллівае сэрца.
    • Ад гора людзі робяцца чуллівымі да іншых.

|| наз. чуллівасць, .

чулы, .

  1. Які адносіцца да каго-н. з любоўю, уважліва, спагадліва.

    • Ч. чалавек.
  2. Які сведчыць пра ўважлівасць, спагадлівасць да людзей.

    • Чулыя словы.
  3. Уражлівы, успрыімлівы.

    • Ч. на музыку.
  4. Які хутка рэагуе на знешнія змены; дакладны.

    • Ч. мікрафон.

|| наз. чуласць, .

чум, , м.

Лёгкае пераноснае жыллё конусападобнай формы з жэрдак, абцягнутых шкурамі, карой, войлакам лямцам і пад. у некаторых паўночных народаў.

|| прым. чумны, .