Verbum

калодка, ✂, ж.

1. Невялікая калода; тое, што і калода (у 1 знач.).

   • Парэзаць бярозу на калодкі.

2. Кусок дрэва, які служыць асновай у некаторых інструментах, прыборах.

   • К. рубанка.

3. Кусок дрэва ў форме ступні, які выкарыстоўваецца пры пашыве абутку; капыл.

   • Выплятаць лапці на калодцы.

4. Сярэдняя частка кола, у якой умацоўваюцца спіцы.

   • Колы па калодкі ў гразі.

5. Планка для мацавання на грудзях ордэнаў медалёў ці ордэнскіх стужак.

   • Ордэнская к.

|| памянш. калодачка, ✂.

|| прым. калодачны, ✂.

калодкі, ✂.

Масіўныя драўляныя кайданы, якія надзявалі раней на ногі, рукі і шыю арыштанта для папярэджання ўцёкаў.

калоднік, ✂, м. (уст.).

Арыштант у калодках.

калодый, ✂, м. (спец.).

Густы клейкі раствор нітрацэлюлозы з сумесі спірту і эфіру, што ўжываецца ў медыцыне, фатаграфіі і пад.

калоід, ✂, м. (спец.).

Некрышталізаванае рэчыва (бялок, крухмал, клей і інш.), растворы якога не праходзяць праз жывёльныя і раслінныя перапонкі.

|| прым. калоідны, ✂ і калаідальны, ✂.

калоідны, ✂.

1. гл. калоід.

2. калоідная сістэма — гетэрагенная сістэма, якая складаецца з мноства дробных часцінак якога-н. рэчыва, што знаходзіцца ў суспензаваным стане ў аднародным асяроддзі.

3. калоідная хімія — раздзел фізічнай хіміі, які займаецца вывучэннем калоідных сістэм і паверхневых з’яў (тых, што абумоўлены асаблівымі ўласцівасцямі тонкіх слаёў рэчыва на мяжы судакранання цел).

калок, ✂, м.

1. гл. кол.

2. Драўляны або металічны шпянёк для нацягвання струн у музычных, інструментах.

   • Скрыпічныя калкі.

|| памянш. калочак, ✂.

калона, ✂, ж.

1. Частка архітэктурнага збудавання ў выглядзе высокага слупа, якая служыць апорай франтонаў, унутраных частак будынка або ў якасці манумента.

   • Станцыя метро з калонамі.
   • Трыумфальная к.

2. Пра людзей, прадметы, якія размешчаны або рухаюцца адно за адным на пэўнай дыстанцыі.

   • Паходная к.
   • Трактарная к.

◊

• Пятая калона (кніжн. неадабр.) — пра арганізаванае здрадніцтва ўнутры краіны.

|| памянш. калонка, ✂.

|| прым. калонны, ✂.

• Калонная зала (з калонамі).

калонія, ✂, ж.

1. Краіна або тэрыторыя, якая знаходзіцца пад уладай замежнай дзяржавы (метраполіі), пазбаўленая палітычнай і эканамічнай самастойнасці, гвалтоўна захоплена і эксплуатуецца імперыялістычнай дзяржавай і пазбаўлена дзяржаўнай самастойнасці.

2. Паселішча выхадцаў, перасяленцаў з другой краіны, вобласці.

   • Іншаземныя калоніі ў царскай Расіі.

3. Згуртаванне людзей якой-н. краіны, землякоў, якія жывуць у чужой краіне, у чужым горадзе.

4. Месца жыхарства асоб, паселеных разам з той або іншай мэтай.

   • Дзіцячая працоўная к.

5. Група арганізмаў, якія жывуць у злучэнні адзін з адным (спец.).

   • К. мікраарганізмаў.
   • К. каралаў.

|| прым. каланіяльны, ✂.

• Каланіяльныя войны.
• Каланіяльная палітыка (накіраваная на падпарадкаванне слабаразвітых краін).

калонка, ✂, ж.

1. гл. калона.

2. Назва розных тэхнічных прыстасаванняў у форме цыліндра ці наогул падоўжаных.

   • Газавая к. (для награвання вады).
   • Гукавая к. (прыстасаванне, якое складаецца з некалькіх гучнагаварыцеляў).

3. Устаноўка для выдачы вадкага паліва аўтатранспарту.

   • Бензінавая к.

4. Вадаводнае ўстройства з кранам, устаноўленае на паверхні зямлі.

5. Рад лічбаў, слоў, размешчаных па вертыкалі; слупок тэксту ў газеце, кнізе.

   • К. лічбаў.
   • Пяць калонак газетнага тэксту.

|| прым. калонкавы, ✂.

• Калонкавае свідраванне.