Verbum

чартэр, ✂, м.

У міжнародных марскіх, паветраных, сухапутных перавозках: дагавор на арэнду транспартнага сродку на вызначаны рэйс або тэрмін.

|| прым. чартэрны, ✂.

• Ч. рэйс.

чарцёж, ✂, м.

Графічнае адлюстраванне рысамі на плоскасці якога-н. збудавання, агрэгата, дэталі і пад.

• Ч. пяціпавярховага дома.

чарцёжнік, ✂, м.

Спецыяліст па чарчэнню.

|| ж. чарцёжніца, ✂.

|| прым. чарцёжніцкі, ✂.

чарцёжны, ✂.

Які мае адносіны да чарчэння; прызначаны для чарчэння.

• Чарцёжныя работы.
• Ч. стол.

чарціць, ✂; незак.

1. Праводзіць лінію, рысу.

   • Ч. лініі ў сшытку.
   • Ч. круг цыркулем.

2. Рабіць чарцёж чаго-н.

   • Ч. план дома.

|| зак. начарціць, ✂.

|| наз. чарчэнне, ✂.

чарцяня, ✂ і чарцянё, ✂, н.

1. Паводле забабонных уяўленняў: дзіцяня чорта; маленькі чорт.

2. перан. Пра гарэзлівае, свавольнае дзіця (разм.).

|| прым. чарцянячы, ✂.

чары, ✂.

1. Чарадзейства, чараўніцтва.

   • Яна ведала нейкія ч.

2. Прывабнасць, чароўнасць, абаянне.

   • Ім валодалі непазбыўныя ч.

чарэнь, ✂, ж.

1. Верхняя знешняя частка рускай печы, ляжанка.

   • Грэцца на чарэні.

2. Гарызантальная паверхня ўнутры рускай печы, под.

|| прым. чарэневы, ✂.

чарэшня, ✂, ж.

Пладова-ягаднае дрэва, падобнае на вішню, а таксама ягады яго.

|| прым. чарэшневы, ✂.

• Чарэшневая костачка.
• Чарэшневае варэнне.

час, ✂, м.

1. Бесперапынная і пастаянная змена мінут, гадзін, дзён і пад.

   • Ішоў ч. і наступіла лета.
   • Ч. не стаіць на месцы.

2. Прамежак пэўнай працягласці, у які адбываецца што-н., паслядоўная змена гадзін, дзён, гадоў і пад.

   • Скараціць ч. вучобы.
   • Позні ч.
   • Вольны ч.

3. Нейкі пэўны момант, у які што-н. адбываецца.

   • Ч. абеду.
   • Вызначыць ч. сходу.

4. Перыяд. эпоха.

   • Даваенны ч.
   • З незапамятных часоў.

5. Пара дня, года.

   • Вячэрні ч.
   • Летні ч.

6. Зручны момант, спрыяльная пара для чаго-н.

   • Упусціць ч. уборкі.
   • Самы ч. пайсці ў адпачынак.
   • Ч. сеяць.

7. У філасофіі: адна з асноўных аб’ектыўных форм (поруч з прасторай) існавання матэрыі.

   • Па-за часам і прасторай няма руху матэрыі.

8. У граматыцы: катэгорыя дзеяслова, якая выражае адносіны дзеяння або стану да моманту гаворкі або да якога-н. іншага моманту.

   • Цяперашні ч.
   • Прошлы ч.
   • Будучы ч.

○

• Каменданцкі час — забарона без асобага дазволу з’яўляцца на вуліцах населенага пункта ў пэўны час пры аб’яўленні ваеннага або асаднага становішча.

• Машынны час — час, за які выконваецца работа ці вытворчая аперацыя машынай або механізмам.

• Мясцовы час — час, які ўстанаўліваецца для пэўнага геаграфічнага пояса, раёна, для пэўнай мясцовасці.

◊

• Адзін час — на працягу нейкага часу; некалі, даўней.

• Ад часу да часу; час ад часу — калі-нікалі, зрэдку.

• Без часу — заўчасна, не пражыўшы адведзены час.

• Да часу — 1) часова; 2) раней тэрміну.

• З часам — у будучым, некалі.

• На скорым часе — неўзабаве, хутка.

• На часах — на апошнім месяцы цяжарнасці (пра жанчыну).

• Па часе — пасля таго, як ужо што-н. здарылася.

• Тым часам — адначасова з гэтым, у той самы час.

• У добры час — пажаданне поспеху, удачы каму-н.

• У свой час — 1) некалі, калісьці, раней, у мінулым; 2) своечасова, калі ў чым-н. будзе патрэба, неабходнасць.

• У час — своечасова, у патрэбны момант.

• Час не чакае — нельга далей адкладваць, трэба спяшацца з выкананнем чаго-н.

• Час прабіў — прыйшла, настала пара для чаго-н.

|| прым. часавы, ✂.