Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

адпусці́ць, ; зак.

  1. Дазволіць каму-н. пайсці, паехаць куды-н.

    • А. дзяцей дадому.
    • А. машыну.
  2. Вызваліць, выпусціць.

    • А. затрыманых.
    • А. на волю птушку.
  3. Аслабіць, зрабіць менш нацягнутым, заціснутым.

    • А. дзягу.
    • А. лейцы.
  4. перан., каго-што, звычайна безас. Пра хваробу, боль і пад., стаць больш слабым, сціхнуць (разм.).

    • Так усё балела, але пад раніцу адпусціла.
  5. Прадаць, выдаць пэўную колькасць чаго-н.

    • А. тавар.
    • А. прадукты.
  6. Назначыць, выдзеліць для якой-н. мэты.

    • А. сродкі на будаўніцтва школы.
  7. Адгадаваць валасы, пазногці і пад.

    • А. вусы.
    • А. бараду.
  8. Сказаць нечакана (разм. жарт.).

    • А. вострае слоўца.
    • А. трапны жарт.
  9. Зрабіць мякчэйшым, зменшыць гарт (металу; спец.).

    • А. сталь.
  10. Дараваць (грэх, віну і пад.).

    • А. грахі.

|| незак. адпускаць, .

|| наз. водпуск, і адпушчэнне, .

адпява́нне, , н.

Хрысціянскі пахавальны абрад, звязаны з чытаннем малітвы і спяваннем над целам нябожчыка.

адпя́ць, ; зак.

  1. Аддзяліць, павесіўшы фіранку, штору і пад.

    • А. сабе куток у хаце.
  2. Адвязаць што-н. падцягнутае.

    • А. падпругу ў каня.

|| незак. адпінаць, .

адпяча́таць, ; зак.

Раскрыць, распакаваць.

  • А. пісьмо.

|| незак. адпячатваць, .

адпячы́, ; зак.

Ператрымаць у печы.

  • А. хлеб (так, што скарынка адстала).

|| незак. адпякаць, .

адпячы́ся, ; зак.

Перасядзець у печы (пра хлеб і пад.).

  • Хлеб адпёкся.

|| незак. адпякацца, .

адрабі́ць, ; зак.

  1. Разлічыцца за даўгі сваёй працай.

    • Я адраблю вам на касьбе.
  2. Скончыць, перастаць рабіць, працаваць.

    • Дзед сваё ўжо адрабіў.
  3. Папрацаваць, парабіць нейкі час.

    • Адрабіў два гады.
  4. чаго-што. Зрабіць так, каб вярнуць што-н. да ранейшага стану.

    • Таго, што зробіш, часам назад не адробіш.

|| незак. адрабляць, і адробліваць, .

|| прым. адработачны, .

адрабо́ткі, .

Раней: праца селяніна са сваімі прыладамі, канём на багацея за карыстанне зямлёй, за пазыку і пад.

  • Уся вёска хадзіла да пана на а.

|| прым. адработачны, .

  • Адработачная рэнта.

адраджэ́нне, , н.

Аднаўленне, уздым пасля перыяду заняпаду, разбурэння, з’яўленне зноў.

  • А. прамысловасці.
  • Эпоха Адраджэння (эпоха росквіту навук і мастацтваў у Еўропе пасля сярэдневякоўя).

адрадзі́цца, ; зак.

Аднавіцца, стаць ізноў дзейным, жывым; аджыць.

  • Адрадзілася народная гаспадарка.
  • А. да жыцця (перан.).

|| незак. адраджацца, .