Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

*Нясе, нысэ ’быццам’, нэсёбе ’як бы, быццам’ (Сл. Брэс.). З ⁺не‑се, дзе се узыходзіць да дэйктычнай часціцы *se з асноўным значэннем ’бач’ (ESSJ SG, 2, 595), гл. се© у ⁺не‑се‑б(е) апошняя частка з бо, параўн. сыба ’няўжо’ (Сл. Брэс.), укр. себто ’менавіта’ (< се-бо-го) і інш.

Нясклёпа ’няўмелая асоба’ (Юрч., НВС), нясклёпістый ’непаваротлівы’ (полац., Нар. лекс.), нясклёпісты ’няскладны, нязграбны’ (Крыў., Дзіс.). Няясна, магчыма, ад кляпаць (гл.), клёпка (гл.).

Нясла́ва ’ганьба, абясслаўленне’ (Нас.; мін., Шн. 2), ніслава ’тс’ (Федар.), укр. неслава, польск. niesława ’тс’. Арэальны наватвор, гл. слава.

Няста́ча ’недахоп, адсутнасць чаго-небудзь’ (ТСБМ), няста́так (нестатокъ) ’тс’ (Нас., Сл. ПЗБ), неста́тачны (нестаточный) ’недастатковы; нязбыўны’ (Нас.). Да стачыць ’быць дастатковым’, статак (гл.).

Нясто́чнік (несточникъ) ’не майстар, няўмелы’ (Нас.). Паводле Насовіча (там жа), звязана з рус. точь‑в‑точь; гл. стбчнік.

Нястра́ўнасць ’дрэннае страваванне’ (Гарэц., ТСБМ, Сл. ПЗБ), нестраўнось ’тс’ (Мядзв.), нястроўнасць ’тс’ (Сл. ЦРБ). Да стра́ва, страўнасць (гл.); магчыма, запазычана з польск. niestrawność ’тс’.

Нясты́днік ’сараматнік’ (чэрв., Нар. лекс.). Відаць, са спадучэння не стыдна ’не сорамна’; не ў гэтым выпадку можа быць субстытутам прыстаўкі бяс‑, параўн. нястыжы (нестыжій) ’бессаромны’ (Нас.).⇉1.

Нясці́ ’несці’ (Сл. ПЗБ), несці ’тс’ (ТС). Гл. несці.