Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Плячы́ца, плечыца ’сустаў у плячы’ (ТС), ’месца стыку пярэдняй і задняй частак вопраткі’ (Сцяшк. МГ). У выніку кантамінацыі лексем плячо і ключыца. Аналагічна ўкр. плечиці ’плечы’.

Пля́ша, пля́шка, пле́шка, пля́жка, пля́ўшка, ’шкляная пасудзіна, бутэлька’, ’паходная бутэлька, фляшка’, пляшачка, пле́шэчка, ’бутэлечка для лекаў’ (ТСБМ, Нас., Дразд., Сцяшк. Сл., Мік., Мядзв., Шпіл., Гарэц., Бір., Федар. 6, Чуд., Мал., Касп., Сл. ПЗБ, Бяльк., Растарг., Ян.; мін., КЭС; драг., Сл. Брэс.; ЛА, 5; Мат. Гом.; ТС); ’шкло ад лямпы’ (Ян.), ’шкляная ці гліняная пасудзіна, у якой захоўваліся алей і інш. вадкія рэчывы’ (палес., З нар. сл.), ’паўлітровая бутэлька’ (Сцяшк. МГ). Ст.-бел. пляша, фляша, фляжка, хвляша ’пляшка, бутэлька’ (1538 г.) запазычаны са ст.-польск. flasza ’тс’, якое з с.-в.-ням. vlasche, ст.-в.-ням. flasca, сучаснае ням. Flasche (Булыка, Лекс. запазыч., 1102; Фасмер, 4, 200), што выводзяць з ням. flechten ’плесці’, на думку Банькоўскага (1, 374), непераканаўча. Параўн. таксама пля́га6 (гл.).

Пляшко́ ’патоўшчаная частка зуба ў драўляных граблях’ (брасл., Сл. ПЗБ). Да плешка (гл.). Параўн. таксама польск. pleszka ’галоўка цвіка ці шрубы’, plesznik ’від цвіка’.

Пля́шніца ’жанчына лёгкіх паводзінаў’ (Скарбы). Магчыма, звязана паходжаннем з плюхаў (гл.) або з пляша, пляшка (гл.), г. зн. ’аматарка выпіць’.

Пляшня́ ’прылада ў выглядзе рычага для даставання з зямлі вялікіх камянёў’ (Скарбы). Відаць, з тпяяння < плённы, плятня < плячо (гл.), параўн. плячо каромысла.

Пляшча́к ’абчасанае з двух бакоў бервяно’ (ашм., Сл. рэг. лекс.). З плашчакі (гл.). Мяккае -л’⇉рэгіянальная палаталізацыя, уласцівая і польскай мове. параўн. ст.-польск. plaskaty ’плоскі’, plask ’далонь’ — польск. plaskaty і да т. п.

Пляшы́ць ’накрываць страху на стыку’ (Сцяц.). Адназоўпікавы дзеяслоў, да плеш (гл.).