Verbum

градуі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

Спец. Нанесці (наносіць) дзяленні (шкалу) на які‑н. вымяральны прыбор. Градуіраваць тэрмометр.

[Ням. graduiren ад лац. gradus — ступень.]

градуіро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. градуіраваць.

2. Дзяленні, нанесеныя на вымяральны прыбор.

гра́дус, ‑а, м.

1. Адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/360 акружнасці (абазначаецца знакам °, які ставіцца справа ад лічбы уверсе). Вугал у 45°.

2. Адзінка вымярэння тэмпературы (паветра, вады, чалавечага цела і пад.). Мароз 30 градусаў. Вада кіпіць пры тэмпературы 100° па Цэльсію.

3. Адзінка вымярэння моцы спірту, спіртных напіткаў. Часта прыязджалі акцызнікі, правяралі градусы гарэлкі і бралі ў карчмара хабар. Бядуля.

•••

Пад градусам — нецвярозы, у стане лёгкага ап’янення.

[Ад лац. gradus — ступень.]

гра́дуснік, ‑а, м.

Разм. Тое, што і тэрмометр.

гра́дусны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да градуса. Градусная сетка. Градуснае выражэнне.

градые́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Мера змянення (павелічэння або змяншэння) у прасторы якой‑н. фізічнай велічыні пры перамяшчэнні на адзінку даўжыні. Градыент хуткасці ветру. Градыент тэмпературы.

[Ад лац. gradiens — паступальны.]

гражда́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Разм. Алфавіт, шрыфт, уведзены Пятром I у 1708 г. у замену царкоўнаславянскага.

граза́, ‑ы, ж.

Той (тое), што выклікае, наводзіць страх. Прайшла брыгада імя Чапаева — граза нямецкіх цягнікоў. Карпаў. Наперадзе быў славуты семсот дваццаты кіламетр — граза машыністаў Сарынскага дэпо. Васілёнак. [Слава] спрабаваў зазірнуць наперад: як сустрэне яго адважны пагранічнік Карацупа — граза парушальнікаў граніцы. Шыловіч.

гра́зевы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да гразі (у 2 знач.). Гразевыя вапны. Гразевы вулкан.

гразелячэ́бніца, ‑ы, ж.

Лячэбная ўстанова, у якой лечаць гразямі.